Prevalentie zorginfecties in ziekenhuizen is 7,1 per 100 patiënten

In het prevalentieonderzoek PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) werd in 2023 de puntprevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.) van zorginfecties vastgesteld op gemiddeld 7,1 zorginfecties per 100 beoordeelde patiënten (95% BI Het 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter. (Het 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter.): 6,4-8,0 per 100) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)). Zorgverleners (voornamelijk deskundigen infectiepreventie) beoordeelden in dat jaar 3.924 patiënten en registreerden bij 256 patiënten in totaal 279 ziekenhuisinfecties. Bij sommige patiënten werd dus meer dan één zorginfectie gerapporteerd. In 2023 waren de meest voorkomende zorginfecties postoperatieve wondinfecties (POWI Postoperatieve wondinfecties (Postoperatieve wondinfecties)’s), infecties van de onderste luchtwegen (inclusief COVID-19), sepsis Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. (Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging.) en urineweginfecties. De cijfers gelden voor ziekenhuizen die deelnemen aan PREZIES, een landelijk surveillancenetwerk voor zorginfecties in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. In 2023 namen in totaal 16 ziekenhuisinstellingen met 18 ziekenhuislocaties deel. Tot en met 2022 werd twee maal per jaar in één maand (maart en oktober) de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) van zorginfecties gemeten. Per 2023 kunnen ziekenhuizen alleen nog in maart deelnemen aan het onderzoek. Het gaat om infecties die aanwezig zijn of worden behandeld op het moment van deze meting. 

Verschillen in prevalentie zorginfecties tussen typen ziekenhuizen

De prevalentie van zorginfecties verschilt tussen de verschillende typen ziekenhuizen. De prevalentie is in topklinische ziekenhuizen en in universitair medische centra gemiddeld hoger dan in basisziekenhuizen. Dit verschil wordt deels veroorzaakt door verschillen in patiëntenpopulatie; patiënten in een topklinisch en academisch ziekenhuis hebben relatief meer risicofactoren voor zorginfecties (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).

Zorginfecties ontstaan tijdens of in aansluiting op verblijf in zorginstelling

Zorginfecties zijn infecties die ontstaan tijdens of in aansluiting op het verblijf of behandeling in een zorginstelling (ziekenhuis, zelfstandig behandelcentrum, verpleeghuis) (Smid et al. 2013Smid, E. A., Hopmans, T. E. M., de Greeff, S.C., Koek, M. B. G., Daling van de prevalentie van zorginfecties in ziekenhuizen (2013)). De zorginfecties zijn vaak het gevolg van invasieve handelingen, zoals operaties die plaatsvinden in een zorginstelling of het gebruik van medische hulpmiddelen, waaronder katheters, en/of van de verminderde weerstand van de patiënt.

Zorginfecties komen het vaakst voor bij patiënten ouder dan 50 jaar en op intensive care 

Het voorkomen van zorginfecties in 2023 was het hoogst bij patiënten ouder dan 50 jaar en bij patiënten op de afdeling intensive care. Ten tijde van de PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) registratie in 2023 werd 11% van de zorginfecties bij patiënten op de intensive care vastgesteld, terwijl 7% van het totaal aantal patiënten op de intensive care afdeling werd verpleegd (inclusief neonatale intensive care afdelingen) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).

Prevalentie zorginfecties in ziekenhuizen in 2023 toegenomen

De puntprevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.) van zorginfecties in de ziekenhuizen die aan PREZIES Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) deelnemen, is in 2023 toegenomen vergeleken met 2022 (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)). De toename komt door een relatief groot aandeel patiënten geregistreerd door academische en topklinische ziekenhuizen. Deze ziekenhuizen hebben een populatie patiënten met relatief meer risicofactoren voor zorginfecties. In basisziekenhuizen is de prevalentie Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief. (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) vergelijkbaar met 2022.  Ook in 2020 steeg de prevalentie. Het jaar 2020 is echter niet representatief  ten opzichte van de andere jaren. Dit komt door het relatief klein aantal deelnemers in 2020 en ook was de patiëntenpopulatie anders. Zo kreeg in 2020 een relatief hoog percentage patiënten medische hulpmiddelen voor invasieve beademing en urethra- en centraal veneuze infuuskatheters (zowel bij COVID-19 als non-COVID-19 patiënten). Het lage aantal deelnemers in 2020 zou mogelijk verklaard kunnen worden door de COVID-19 pandemie, waardoor de ziekenhuizen andere prioriteiten hadden in de surveillance periodes (maart en oktober) (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023); RIVM 2021RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2016 t/m 2020: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen., Bilthoven (2021)).

Het percentage hulpmiddelgebruik is in 2022 en 2023 weer vergelijkbaar met de periode voor de COVID-19 pandemie. Het aantal ziekenhuizen dat in 2023 de meting heeft uitgevoerd is gedaald ten opzichte van voorgaande jaren. De afname in 2023 kan (deels) worden toegeschreven aan het feit dat er in 2023 nog slechts één meetmoment was. Het wegvallen van het meetmoment in oktober kan vanwege seizoensinvloeden gevolgen hebben voor de vergelijkbaarheid van trends over de tijd (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)). 

Verschillen in deelnemende ziekenhuizen verklaren recente stijging POWI's en luchtweginfecties

Tussen 2021 en 2023 is er een stijging van postoperatieve wondinfecties (POWI Postoperatieve wondinfecties (Postoperatieve wondinfecties)) en luchtweginfecties (LWI). Dit zou verklaard kunnen worden door verschillen in en tussen de ziekenhuizen in de verschillende deelnamejaren, waar niet voor wordt gecorrigeerd (RIVM 2023RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2019 t/m 2023: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)).