Gebitsafwijkingen
‘Gebitsafwijkingen’ is de verzamelnaam voor aandoeningen in de mond, aan de tanden, tandvlees of het steunweefsel rond tanden en kiezen. De drie meest voorkomende gebitsafwijkingen zijn:
Deze gebitsafwijkingen kunnen uiteindelijk resulteren in tandeloosheid.
- cariës (tandbederf, ICD-10 (International Classification of Diseases, tenth revision)-code K02)
- erosieve gebitsslijtage (ICD-10-code K03.2)
- arodontale afwijkingen (gingivitis en parodontitis; ICD-10-code K05).
Cariëservaring
Cariëservaring (Het totale aantal al dan niet behandelde cariëslaesies. Meestal worden cariëslaesies die niet verder gaan dan het glazuur daarbij buiten beschouwing gelaten.) is een maat voor de ernst van tandbederf. Het is de som van het aantal onbehandelde en behandelde cariëslaesies (al dan niet gevuld of getrokken). Er zijn verschillende indices om deze 'cariëservaring' in uit te drukken.
Cariëslaesies (Witte of bruine vlekken op, of gaatjes in tanden en kiezen. Cariëslaesies kan men tellen per tandvlak (‘surface’) of per aangedaan gebitselement (‘tooth’). Vlakken/elementen met een caviteit (‘decayed’) worden afzonderlijk geteld, evenals gevulde vlakken/elementen (‘filled’) en vlakken/elementen die verloren gingen door cariës (‘missing’).) kan men tellen per tandvlak (‘surface’) of per aangedaan gebitselement (‘tooth’). Vlakken of elementen met een caviteit (‘decayed’) worden afzonderlijk geteld, evenals gevulde vlakken of elementen (‘filled’) en vlakken of elementen die verloren gingen door cariës (‘missing’). Het aantal afzonderlijke cariëslaesies wordt opgeteld en voor alle tandvlakken samen uitgedrukt als de DMFS (Decayed, Missing, Filled, Surface - blijvend gebit. De optelsom van de door cariëslaesies aangedane tandvlakken in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFS-index. Hierbij worden het aantal tandvlakken ('surface', S) met een caviteit (‘decayed’, D), met een vulling (‘filled’, F), en tandvlakken die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.)-index en voor alle gebitselementen samen als de DMFT (Decayed, Missing, Filled, Tooth - blijvend gebit. De optelsom van de door cariëslaesies aangedane elementen in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFT-index. Hierbij worden het aantal gebitselementen ('tooth', T) met een caviteit (‘decayed’, D), met een of meerdere vullingen (‘filled’, F), en gebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.)-index. Ongevulde cariëslaesies die zich tot het glazuur beperken worden daarbij meestal buiten beschouwing gelaten.
- indices voor het melkgebit, deze worden in kleine letters uitgedrukt: dmfs- en dmft-index
- indices voor het blijvend gebit, deze worden in hoofdletters uitgedrukt: DMFS- en DMFT-index
Gingivitis en parodontitis
Parodontale afwijkingen zijn te verdelen in:
- gingivitis: ontsteking van het tandvlees
- parodontitis: ontsteking van het steunweefsel rond de tanden en kiezen
Gingivitis (Ontstoken tandvlees.) is het voorstadium van parodontitis. Deze aandoeningen worden, net als cariës, door bacteriën in de tandplaque veroorzaakt. Parodontitis (Ontsteking van het wortelvlies en het kaakbot rond de wortel.) gaat gepaard met terugtrekkend tandvlees en verlies van collageenvezels (bindweefsel) in het wortelvlies. Tanden en kiezen hechten via het wortelvlies aan het bot. Bij voortschrijdende aantasting van het wortelvlies wordt de spleet tussen de tand en het tandvlees (de 'pocket') dieper. Daardoor neemt de hechting van de wortels af en kan het gebitselement op den duur los gaan staan.
Fluoride
Fluoride is een natuurlijke stof die mineralisatie van tandglazuur bevordert, en daardoor de tanden en kiezen minder kwetsbaar maakt voor de inwerking van zuren. Bij een pH (zuurgraad) boven de 5,5 bevordert fluoride re-mineralisatie bij geringe aantasting van tandglazuur. Het poetsen met fluoridehoudende tandpasta en de eventuele toepassing van fluoridelak voorkomt gaatjes in tanden en kiezen (Walsh et al. 2010 (Walsh, T., Shi, X., Glenny, A, Worthington, H. V., Appleby, P., Marinho, V. C. C., Fluoride toothpastes of different concentrations for preventing dental caries in children and adolescents, London (2010)) ).