Interactief overzicht bijdrage risicofactoren aan ziektelast
Voor een selectie van risicofactoren, waaronder alcohol, arbeid, overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) en roken is de hoeveelheid ziektelast (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) berekend. Alle cijfers over de bijdrage van risicofactoren aan de ziektelast zijn te vinden in een interactief overzicht.
Meeste ziektelast door gedragsfactoren en persoonsgebonden factoren
Van de totale ziektelast (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) in 2022 kan 14% worden toegeschreven aan gedragsfactoren (leefstijl) en 10,7% aan persoonsgebonden factoren, zoals bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Van de gedragsfactoren draagt roken het meest bij aan de ziektelast. Arbeid en milieu dragen beiden voor iets meer dan 4% bij aan de ziektelast.
Meeste zorguitgaven door gedragsfactoren en persoonsgebonden factoren
Van de zorguitgaven die konden worden toegewezen aan risicofactoren zijn de meeste zorguitgaven toe te schrijven aan gedragsfactoren (8,3 miljard euro, 7,4% van de totale zorguitgaven in 2022), gevolgd door persoonsgebonden factoren (6,7 miljard, 6,0% van de totale zorguitgaven). Arbeid (1,8 miljard euro, 1,6%) en milieu (0,8 euro miljard, 0,7%) zijn in vergelijking hiermee relatief gering (Buijs et al., 2025 (Buijs, M., Schouten, F., Reuser, Kommer, G.J., Zorguitgaven 2022 en determinanten van gezondheid, Bilthoven (2025))).
Figuur: Bijdrage van risicofactoren aan ziektelast (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) en zorguitgaven (Bron: Volksgezondheid Toekomst Verkenning; Buijs et al., 2025 (Buijs, M., Schouten, F., Reuser, Kommer, G.J., Zorguitgaven 2022 en determinanten van gezondheid, Bilthoven (2025))).
*De percentages in de figuur kunnen niet worden opgeteld. Dit komt doordat risicofactoren vaak overlappen in hun bijdrage aan een ziekte.
| Determinanten | Ziektelast (%) | Zorguitgaven (x miljard euro) |
|---|---|---|
| Roken | 7,6 | 2,5 |
| Ongezonde voeding | 2,8 | 1,6 |
| Bewegen | 1,8 | 3,6 |
| Alcoholgebruik | 3,0 | 1,3 |
| Totaal gedrag | 14,0 | 8,3 |
| Hoge bloedruk | 5,0 | 2,8 |
| Hoge bloedsuikerspiegel | 4,5 | 3,5 |
| Overgewicht (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) | 2,3 | 1,5 |
| Cholesterol (Een vetachtige stof die het menselijk lichaam nodig heeft als bouwsteen voor lichaamscellen en hormonen. Het meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever. Een klein gedeelte cholesterol uit de voeding komt in het bloed. Cholesterol wordt samen met triglyceriden (bloedvetten) door het lichaam getransporteerd door de lipoproteïnen HDL, LDL en VLDL.) | 1,6 | 1,0 |
| Lage botdichtheid | 0,7 | - |
| Totaal persoonsgebonden | 10,7 | 6,7 |
| Buiten milieu | 3,9 | 0,6 |
| Binnenmilieu | 0,6 | 0,2 |
| Totaal milieu | 4,5 | 0,8 |
| Omgeving | 2,3 | 0,9 |
| Psychische belasting | 1,2 | 0,3 |
| Fysieke belasting | 0,7 | 0,5 |
| Totaal arbeid | 4,1 | 1,8 |
- M. Buijs (RIVM)
- H.B.M. Hilderink (RIVM)
- M.H.D. Plasmans (RIVM)
- M.J.J.C. Poos (RIVM)
- G.J. Kommer (RIVM)
- C. Deuning, red. (RIVM)
- H. Giesbers, red. (RIVM)