Zorguitgaven:  volgens drie benaderingen 

Indicatorwaarde

Miljard euro

Gezondheids- en welzijnszorg 
(brede definitie)		                    €142,8
Internationale definitie                    €106,4
Netto Uitgavenplafond zorg                    €87,8

Verslagjaar: 2023

Trend

3-jarige trend
2021  
2023

Stijgende trend; ongunstig; niet getoetst er is geen statistische toets uitgevoerd om te bepalen of sprake is van een statistisch significant verschil (er is geen statistische toets uitgevoerd om te bepalen of sprake is van een statistisch significant verschil )

Interpretatie indicator

De totale zorguitgaven kunnen op verschillende manieren berekend worden. Deze indicator presenteert zorguitgaven volgens drie benaderingen:

Uitgaven gezondheids- en welzijnszorg (voorheen: zorguitgaven in brede zin): De Zorgrekeningen van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) beschrijven alle (directe) maatschappelijke uitgaven aan gezondheid en welzijn, waarbij direct contact is met de patiënt of cliënt, en activiteiten van beleid, beheer en verzekering van gezondheids- en welzijnszorg. Deze afbakening omvat onder meer geneeskundige zorg, langdurige zorg, maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en kinderopvang. Het is de meest brede benadering van zorguitgaven die het CBS publiceert. Een smallere variant die soms wordt gebruikt, betreft de zorguitgaven exclusief welzijn, jeugdzorg en kinderopvang.

Zorguitgaven internationale definitie (SHA System of Health Accounts (System of Health Accounts)): De internationale definitie, ook wel bekend als het System of Health Accounts (SHA), wordt gebruikt om zorguitgaven internationaal goed te kunnen vergelijken. Deze benadering omvat alleen de uitgaven aan gezondheidszorg die direct gericht zijn op het verbeteren, behouden of herstellen van de gezondheid. Uitgaven aan welzijn, maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg worden buiten beschouwing gelaten.

Netto uitgavenplafond zorg (UPZ): Binnen het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) is het Uitgavenplafond Zorg (UPZ, voorheen Budgettair Kader Zorg - BKZ Budgettair Kader Zorg (Budgettair Kader Zorg)) leidend. Het UPZ bestaat vooral uit de zorguitgaven op grond van de Zorgverzekeringswet (Zvw Zorgverzekeringswet (Zorgverzekeringswet)) en de Wet langdurige zorg (Wlz Wet langdurige zorg (Wet langdurige zorg)). Daarnaast worden sommige begrotingsuitgaven van VWS en uitgaven binnen de Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning) (alleen beschermd wonen) tot het UPZ gerekend. Uitgaven op grond van de Jeugdwet worden sinds 2017 niet meer tot het UPZ gerekend. Van het UPZ bestaan twee varianten: de bruto- en de netto-variant. Bij de netto-variant zijn het verplichte eigen risico (Zvw) en de verplichte eigen bijdragen (Wlz) niet inbegrepen.

Drie benaderingen

Sla de grafiek Zorguitgaven volgens drie benaderingen over en ga naar de datatabel

Bron: CBS StatLine De elektronische databank van het CBS. Bevat statistische informatie over vele maatschappelijke en economische onderwerpen in de vorm van tabellen en grafieken. (De elektronische databank van het CBS. Bevat statistische informatie over vele maatschappelijke en economische onderwerpen in de vorm van tabellen en grafieken.)
Achterliggende cijfers 2006-2022: CBS StatLine
Achterliggende cijfers 2021-2023: CBS StatLine

* Voorlopig of nader voorlopig cijfer

  • Vanaf het jaar 2021 is er een nieuwe berekening voor de zorguitgaven. Voor de jaren 2021 en 2022 worden de cijfers op basis van zowel de oude als de nieuwe berekening weergegeven, vanaf 2023 alleen nog de cijfers op basis van de nieuwe berekening. Zie de verantwoordingstabel voor meer informatie.

Naar financieringsregeling 2021 - 2023

Sla de grafiek Zorguitgaven brede definitie uitgesplitst naar financieringsregeling over en ga naar de datatabel

Bron: CBS StatLine

Vanaf het jaar 2021 is er een nieuwe berekening voor de zorguitgaven. Voor de jaren 2021 en 2022 worden de cijfers op basis van zowel de oude als de nieuwe berekening weergegeven, vanaf 2023 alleen nog de cijfers op basis van de nieuwe berekening. Zie de verantwoordingstabel voor meer informatie.

  • Overheid: Uitgaven door rijk, gemeenten en provincies
  • Wlz Wet langdurige zorg (Wet langdurige zorg): Wettelijke sociale verzekering voor langdurige zorg (voorheen AWBZ Algemene wet bijzondere ziektekosten (Algemene wet bijzondere ziektekosten))
  • Zvw Zorgverzekeringswet (Zorgverzekeringswet): Verplichte basiszorgverzekering, omvat ook financiering volgens de Wet Marktordening Gezondheidszorg, zoals voor medische vervolgopleidingen 
  • Vrijwillige verzekering: aanvullende niet verplichte verzekeringen
  • Directe eigen betalingen: eigen betalingen, exclusief eigen risico en bijdragen 
  • Eigen risico en bijdragen: wettelijk verplichte eigen bijdragen en eigen risico (Zvw, Wlz, Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning))
  • Overige financieringsvormen: betalingen door bedrijven, instellingen zonder winstoogmerk en het buitenland

Naar financieringsregeling 2006 - 2022

Sla de grafiek Zorguitgaven brede definitie uitgesplitst naar financieringsregeling over en ga naar de datatabel

Bron: CBS StatLine

  • Vrijwillige regelingen: o.a. aanvullende- en particuliere verzekering, betalingen door bedrijven en instellingen
  • Buitenland; uitvoer: o.a. betalingen uit het buitenland voor behandelingen die plaatsvonden in Nederland

Verantwoordingstabel zorguitgaven drie definities

 

Toelichting

Volledige naam indicator            

Zorguitgaven volgens drie benaderingen 

Bronnen

2006-2022: CBS StatLine
2021-2023: CBS StatLine

Berekening

Totale zorguitgaven in miljard euro's volgens drie benaderingen 

Interpretatie

De totale zorguitgaven kunnen op verschillende manieren berekend worden. Deze indicator presenteert zorguitgaven volgens drie benaderingen:

Uitgaven gezondheids- en welzijnszorg (voorheen: zorguitgaven in brede zin): De Zorgrekeningen van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) beschrijven alle (directe) maatschappelijke uitgaven aan gezondheid en welzijn, waarbij direct contact is met de patiënt of cliënt, en activiteiten van beleid, beheer en verzekering van gezondheids- en welzijnszorg. Deze afbakening omvat onder meer geneeskundige zorg, langdurige zorg, maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en kinderopvang. Het is de meest brede benadering van zorguitgaven die het CBS publiceert. Een smallere variant die soms wordt gebruikt, betreft de zorguitgaven exclusief welzijn, jeugdzorg en kinderopvang.

Zorguitgaven internationale definitie (SHA System of Health Accounts (System of Health Accounts)): De internationale definitie, ook wel bekend als het System of Health Accounts (SHA), wordt gebruikt om zorguitgaven internationaal goed te kunnen vergelijken. Deze benadering omvat alleen de uitgaven aan gezondheidszorg die direct gericht zijn op het verbeteren, behouden of herstellen van de gezondheid. Uitgaven aan welzijn, maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg worden buiten beschouwing gelaten.

Netto uitgavenplafond zorg (UPZ): Binnen het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) is het Uitgavenplafond Zorg (UPZ, voorheen Budgettair Kader Zorg - BKZ Budgettair Kader Zorg (Budgettair Kader Zorg)) leidend. Het UPZ bestaat vooral uit de zorguitgaven op grond van de Zorgverzekeringswet (Zvw Zorgverzekeringswet (Zorgverzekeringswet)) en de Wet langdurige zorg (Wlz Wet langdurige zorg (Wet langdurige zorg)). Daarnaast worden sommige begrotingsuitgaven van VWS en uitgaven binnen de Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning) (alleen beschermd wonen) tot het UPZ gerekend. Uitgaven op grond van de Jeugdwet worden sinds 2017 niet meer tot het UPZ gerekend. Van het UPZ bestaan twee varianten: de bruto- en de netto-variant. Bij de netto-variant zijn het verplichte eigen risico (Zvw) en de verplichte eigen bijdragen (Wlz) niet inbegrepen.

COVID-19

 De coronacrisis is van grote invloed geweest op de zorguitgaven. Naast reguliere zorg zijn er grote uitgaven gedaan aan zorg voor covidpatiënten en zijn er extra kosten gemaakt vanwege COVID-19. Door het uitstellen/vervallen van reguliere zorg zijn extra kosten gemaakt omdat zorgaanbieders compensatie konden krijgen voor de weggevallen omzet. Daarnaast vallen ook de kosten van de uitgekeerde zorgbonus en corona testen onder deze uitgaven (CBS, 2021). 
Jaar 2023
Meer informatie Vanaf het jaar 2021 is er een nieuwe berekening voor de zorguitgaven. Meer informatie is beschikbaar in de Revisie statistieken uitgaven aan gezondheids- en welzijnszorg. 

  • S. Brukx (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
  • R. Gijsen (RIVM)