Positieve effecten voor moeder en kind

Borstvoeding heeft verschillende positieve effecten op de gezondheid van zowel zuigeling als moeder. Zo is overtuigend aangetoond dat borstgevoede zuigelingen minder kans op maagdarminfecties en middenoorontsteking hebben. Het gunstige effect werkt bovendien door nadat met borstvoeding is gestopt. Borstgevoede kinderen hebben waarschijnlijk een lager risico op overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ), luchtweginfecties, astma en een piepende ademhaling, en hun moeders op diabetes type II, reumatoide artritis en een hoge bloeddruk (Buijssen et al. 2015 Buijssen, M., Jajou, R., van Kessel, F. G. B., Vonk Noordegraaf-Schouten, M. J. M., Zeilmaker, M. J., Wijga, A. H., van Harskamp, F., Health effects of breastfeeding: an update. Systematic literature review, Bilthoven (2015) (Buijssen, M., Jajou, R., van Kessel, F. G. B., Vonk Noordegraaf-Schouten, M. J. M., Zeilmaker, M. J., Wijga, A. H., van Harskamp, F., Health effects of breastfeeding: an update. Systematic literature review, Bilthoven (2015)) ). In een grote systematische review werd enig bewijs gevonden dat borstvoeding het risico op astma bij jeugdigen in de leeftijd van 5-18 jaar vermindert, maar het grootste beschermende effect werd aangetoond in lage-inkomenslanden (Lodge et al. 2015 Lodge, C. J., Tan, D. J., Lau, M. X. Z., Dai, X., Tham, R., Lowe, A. J., Bowatte, G., Allen, K. J., Dharmage, S. C., Breastfeeding and asthma and allergies: a systematic review and meta-analysis. (2015) (Lodge, C. J., Tan, D. J., Lau, M. X. Z., Dai, X., Tham, R., Lowe, A. J., Bowatte, G., Allen, K. J., Dharmage, S. C., Breastfeeding and asthma and allergies: a systematic review and meta-analysis. (2015)) ). In andere studies is bewijs gevonden voor het beschermende effect van borstvoeding op het ontwikkelen van borstkanker, en ook aanwijzingen voor een beschermend effect op eierstokkanker (Victora et al. 2016 Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016) (Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016)) ).

Positieve effecten door samenstelling moedermelk

De positieve effecten voor het kind kunnen voortkomen uit de samenstelling van de moedermelk (essentiële vetzuren, sodium en andere componenten), het huid op huid contact en de specifieke aandacht van de moeder voor het kind tijdens het voeden. De samenstelling van de moedermelk werkt direct op de darmflora van het kind en kan het immuunsysteem versterken en infecties voorkomen (Horta et al. 2007 Horta, B. L., Bahl, R., Martines, J. C., Victora, C. G., Evidence on the long-term effects of breastfeeding: systematic review and meta-analyses, Geneva (2007) (Horta, B. L., Bahl, R., Martines, J. C., Victora, C. G., Evidence on the long-term effects of breastfeeding: systematic review and meta-analyses, Geneva (2007)) ; Monasta et al. 2010 Monasta, L, Batty, G. D., Cattaneo, A., Lutje, V., Brug, J., Ronfani, L, van Lenthe, F.J., Early-life determinants of overweight and obesity: a review of systematic reviews. (2010) (Monasta, L, Batty, G. D., Cattaneo, A., Lutje, V., Brug, J., Ronfani, L, van Lenthe, F.J., Early-life determinants of overweight and obesity: a review of systematic reviews. (2010)) ). De relatie tussen borstvoeding en hechting is omstreden. De kwaliteit van de interactie tussen moeder en kind tijdens het voeden lijkt het meest bepalend voor de gehechtheidsrelatie, los van het soort voeding (Linde et al. 2020 Linde, K, Lehnig, F, Nagl, M, Kersting, A, The association between breastfeeding and attachment: A systematic review. (2020) (Linde, K, Lehnig, F, Nagl, M, Kersting, A, The association between breastfeeding and attachment: A systematic review. (2020)) ).

Tabel: Beschermende effecten van borstvoeding op ziekten en aandoeningen

Bronnen: (Buijssen et al. 2015 Buijssen, M., Jajou, R., van Kessel, F. G. B., Vonk Noordegraaf-Schouten, M. J. M., Zeilmaker, M. J., Wijga, A. H., van Harskamp, F., Health effects of breastfeeding: an update. Systematic literature review, Bilthoven (2015) (Buijssen, M., Jajou, R., van Kessel, F. G. B., Vonk Noordegraaf-Schouten, M. J. M., Zeilmaker, M. J., Wijga, A. H., van Harskamp, F., Health effects of breastfeeding: an update. Systematic literature review, Bilthoven (2015)) ; Lodge et al. 2015 Lodge, C. J., Tan, D. J., Lau, M. X. Z., Dai, X., Tham, R., Lowe, A. J., Bowatte, G., Allen, K. J., Dharmage, S. C., Breastfeeding and asthma and allergies: a systematic review and meta-analysis. (2015) (Lodge, C. J., Tan, D. J., Lau, M. X. Z., Dai, X., Tham, R., Lowe, A. J., Bowatte, G., Allen, K. J., Dharmage, S. C., Breastfeeding and asthma and allergies: a systematic review and meta-analysis. (2015)) ; Victora et al. 2016 Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016) (Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016)) )

Milieucontaminanten in moedermelk nadelig voor zuigeling

Met het geven van borstvoeding kan een moeder enkele verontreinigende stoffen, zoals vetoplosbare dioxinen en pcb's overbrengen op haar kind. Blootstelling aan relatief hoge concentraties dioxinen en pcb's hangt samen met een slechtere score in tests voor neurologische en cognitieve ontwikkeling. De effecten zijn echter niet groot en worden klinisch als weinig relevant beschouwd (Zeilmaker et al. 2020 Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020) (Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020)) ). In Nederland nemen de concentraties dioxinen in moedermelk de laatste jaren af (Zeilmaker et al. 2020 Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020) (Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020)) ). Het nadelige effect van mogelijk aanwezige milieucontaminanten in moedermelk weegt niet op tegen de gezondheidsvoordelen van borstvoeding (Zeilmaker et al. 2020 Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020) (Zeilmaker, M. J., Moermond, C. T. A., Brandon, E., Hoogerhuis, P., Razenberg, L., Janssen, M. P. M., Persistent organic pollutants in human milk in the Netherlands, Bilthoven (2020)) ).

Verhoogd risico op tandbederf bij borstvoeding langer dan 12 maanden

Baby's die langer dan 12 maanden borstvoeding krijgen hebben een verhoogd risico op tandbederf. In het licht van de vele voordelen van borstvoeding zou dit echter niet moeten leiden tot het ontmoedigen van borstvoeding, maar veeleer tot het benadrukken van het belang van een goede mondhygiëne (Victora et al. 2016 Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016) (Victora, CG., Bahl, R, Barros, AJ. D., França, GV. A., Horton, S, Krasevec, J, Murch, S, Sankar, MJeeva, Walker, N, Rollins, NC., Lancet Breastfeeding Series Group, Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. (2016)) ).

Moedermelk voorziet niet in voldoende vitamine K

Borstvoeding bevat minder vitamine K (1 à 2 µg/l) dan flesvoeding (ongeveer 60 µg/l). Alle zuigelingen krijgen vitamine K toegediend na de geboorte. Dat is nodig, omdat een tekort aan deze vitamine kan leiden tot bloedingen, die ernstige, soms levenslange, gevolgen kunnen hebben. Toediening gebeurt nu oraal. De Gezondheidsraad heeft in 2017 de minister van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) geadviseerd om zuigelingen die borstvoeding gaan krijgen voortaan de vitamine K toe te dienen via een intramusculaire injectie (Gezondheidsraad, 2017). Daarmee zijn ze beter beschermd tegen het optreden van bloedingen. Het ministerie van VWS heeft om aanvullende informatie gevraagd om een afgewogen besluit te kunnen nemen. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft deze informatie over bijvoorbeeld kosten, de uitvoerbaarheid en draagvlak onder professionals bij elkaar gezet (Verkaik-Kloosterman & de Jong 2020 Verkaik-Kloosterman, J., de Jong, M. H., Vitamine K-profylaxe bij pasgeborenen - Beleidvormingsanalyse, Bilthoven (2020) (Verkaik-Kloosterman, J., de Jong, M. H., Vitamine K-profylaxe bij pasgeborenen - Beleidvormingsanalyse, Bilthoven (2020)) ).

Afweging borstvoeding bij medicijngebruik of infectieziekte

Via de borstvoeding kunnen ook virussen en medicijnen via de moedermelk bij het kind terechtkomen. Een individuele afweging van de positieve en negatieve effecten is dan noodzakelijk. Dit kan het geval zijn wanneer er bij de moeder sprake is van bepaalde infectieziekten zoals aids Acquired Immune Deficiency Syndrome (Acquired Immune Deficiency Syndrome) en hiv Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus) (Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus))-infectie, medicijngebruik (bijvoorbeeld antidepressiva) of extreme blootstelling aan milieucontaminanten (van Harskamp et al. 2005 van Harskamp, F., Buchner, F.L., Hoekstra, J., Quantification of health effects of breastfeeding - Review of the literature and model simulation, Bilthoven (2005) (van Harskamp, F., Buchner, F.L., Hoekstra, J., Quantification of health effects of breastfeeding - Review of the literature and model simulation, Bilthoven (2005)) ). In Nederland wordt hiv-geïnfecteerde vrouwen geadviseerd geen borstvoeding te geven, maar wordt flesvoeding aanbevolen.