Kenmerken van COPD

COPD is een chronische vernauwing van de luchtwegen en/of aantasting van het elastische longweefsel

COPD Chronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten) (Chronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten)) (Chronic Obstructive Pulmonary Disease of chronisch obstructieve longziekte) is een chronische vernauwing van de luchtwegen en/of aantasting van het elastische longweefsel. De luchtwegvernauwing is permanent aanwezig en grotendeels onomkeerbaar. COPD omvat chronische bronchitis, chronische vernauwing van de kleine luchtwegen, en emfyseem. Belangrijke klachten bij COPD zijn chronisch hoesten, opgeven van slijm en (chronische) kortademigheid. De klachten kunnen verergeren door onder meer blootstelling aan tabaksrook, dampen en gassen, bak- en braadlucht, chloordamp, koude lucht en temperatuurovergangen.

[ignore]COPD[ignore] heeft aantal gemeenschappelijke kenmerken met astma

COPD behoort samen met astma tot de obstructieve longziekten. Vóór 1991 gebruikte men voor COPD en astma de gemeenschappelijke term CARA, Chronische Aspecifieke Respiratoire Aandoeningen. De reden daarvoor was dat de aandoeningen gedeeltelijk overlap vertonen voor wat betreft symptomen, ontstaan en beloop. Tegenwoordig legt men op grond van nieuwere inzichten meer nadruk op de pathofysiologie van de luchtwegobstructie tijdens uitademing, en worden COPD en astma als aparte ziekten beschouwd.

Ontstaan en verloop van COPD

COPD ontstaat door vernauwing van de luchtwegen en/of beschadiging longweefsel

COPD ontstaat onder andere door een vernauwing van de luchtwegen (luchtwegobstructie). Deze luchtwegvernauwing ontstaat geleidelijk door regelmatige of chronische ontstekingsreacties in de luchtwegen en longweefsel na inademing van schadelijke deeltjes, zoals rook. In de beginfase is er vaak sprake van een toename van slijmvorming en hoesten. In de loop van de tijd neemt de luchtwegvernauwing langzaam toe. Daarnaast kan de structuur van de longen beschadigd raken en uiteindelijk kan het zuurstoftransport beperkt worden. Luchtwegvernauwing en longweefselbeschadiging komen in wisselende combinaties voor bij mensen met COPD. Bij ernstig COPD kan de longfunctie met meer dan de helft verminderen.

Complicaties verergeren het ziektebeeld

COPD-patiënten hebben naast klachten ook vaak bijkomende complicaties, die het ziektebeeld verergeren. Veel voorkomende complicaties zijn bacteriële en/of virale luchtweginfecties en bijwerkingen van medicijnen. Een complicatie die weinig voorkomt, maar wel ernstig is, is cor pulmonale. Cor pulmonale is een hartziekte die bestaat uit verwijding van de rechterharthelft door overbelasting. Door gebrek aan zuurstof is men dan niet meer in staat om normale lichamelijke inspanning te verrichten. Ten slotte komen hart- en vaataandoeningen, hoge bloeddruk, diabetes en depressie vaker voor bij mensen met COPD dan in de normale bevolking (zogenaamde comorbiditeit Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening. (Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening. )).

Verergering klachten door aspecifieke hyperreactiviteit of allergische reacties

De klachten van hoesten en kortademigheid bij COPD kunnen verergeren door prikkels van buitenaf. Er kan sprake zijn van aspecifieke hyperreactiviteit en/of een allergische reactie. Bij een patiënt met COPD kunnen beide vormen van gevoeligheid aanwezig zijn, maar meestal is sprake van aspecifieke hyperreactiviteit. Allergie komt minder vaak voor, maar leidt ook tot meer klachten van hoesten en kortademigheid (ten Hacken et al. 2013 ten Hacken, NH. T., Fattahi, F., Hylkema, MN., Timens, W, Vonk, JM., Postma, D, Fattahi, F., Atopy is a risk factor for respiratory symptoms in COPD patients: results from the EUROSCOP study (2013) (ten Hacken, NH. T., Fattahi, F., Hylkema, MN., Timens, W, Vonk, JM., Postma, D, Fattahi, F., Atopy is a risk factor for respiratory symptoms in COPD patients: results from the EUROSCOP study (2013)) , Jamieson et al. 2013 Jamieson, DB., Matsui, EC., Belli, A, McCormack, MC., Peng, E, Pierre-Louis, S, Curtin-Brosnan, J, Breysse, PN., Diette, GB., Hansel, NN., Effects of allergic phenotype on respiratory symptoms and exacerbations in patients with chronic obstructive pulmonary disease. (2013) (Jamieson, DB., Matsui, EC., Belli, A, McCormack, MC., Peng, E, Pierre-Louis, S, Curtin-Brosnan, J, Breysse, PN., Diette, GB., Hansel, NN., Effects of allergic phenotype on respiratory symptoms and exacerbations in patients with chronic obstructive pulmonary disease. (2013)) ).

• Bij een aspecifieke hyperreactiviteit bestaat een gevoeligheid van de luchtwegen voor allerlei (niet-allergene) prikkelende stoffen en/of fysische prikkels die de luchtwegen binnendringen zoals koude lucht, mist, rook, baklucht of parfum.
• Bij een allergie bestaat een gevoeligheid van de luchtwegen voor exogene prikkels, zoals huisstofmijt, haren, schimmels of graspollen (allergenen). Het immuunsysteem van personen met een allergie-neiging kan overmatig reageren op deze stoffen.

Behandeling van COPD

Behandeling gericht op voorkómen van klachten en verminderen ernst klachten

De behandeling van COPD-patiënten is primair gericht op het zo veel mogelijk voorkómen van perioden met klachten en het verminderen van de ernst van de klachten die tóch ontstaan. Herstel van de normale longfunctie is niet mogelijk. 

Diverse medicijnen beschikbaar

Afhankelijk van de klachten en de onderliggende mechanismen, moet een COPD-patiënt medicijnen gebruiken. De belangrijkste zijn luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. In de praktijk werkt men vaak met een combinatie van meer medicamenten.

• Luchtwegverwijders zorgen dat de luchtwegen ruimer worden. Tegenwoordig zijn behalve kortwerkende, ook langwerkende luchtwegverwijders beschikbaar.
• Ontstekingsremmers beschermen de luchtwegen tegen een nieuwe ontsteking en lossen de ontstekingen op die er al zijn.

Classificatie van COPD

Classificatie van COPD volgens ICD-codes en ICPC

Binnen de ICD-9 valt COPD onder de chronische obstructieve longziekten en aanverwante aandoeningen (codes 490-492, 496) en binnen de ICD-10 onder de chronische aandoeningen van onderste luchtwegen (codes J40-J44) (zie tabel).
In huisartsenregistraties wordt gebruik gemaakt van een indeling op grond van ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-code. Hierbij staat ICPC-code R91 voor Chronische bronchitis / bronchiëctasieën en R95 voor emfyseem/COPD.