Variaties in bloeddruk zijn normaal

De bloeddruk varieert gedurende de dag. ’s Nachts is de bloeddruk het laagst. De bloeddruk stijgt ’s morgens bij het ontwaken en daalt in de loop van de dag. Aan het einde van de dag stijgt deze weer wat.
De bloeddruk stijgt tijdens het sporten of bij stress, heftige emoties of pijn. Dit zijn normale fysiologische variaties omdat de hersenen, spieren en organen extra zuurstof nodig hebben. De bloeddruk daalt weer als de betreffende situatie eindigt.

Ouderen hebben vaker een verhoogde bloeddruk dan jongeren

In de loop van het leven neemt bij veel mensen de stijfheid van bloedvaten toe door beschadiging van de vaatwand of door atherosclerose. Deze stijvere bloedvaten zijn minder goed in staat om de pompkracht die bij iedere hartslag wordt opgebouwd over het lichaam te verdelen: dit resulteert in een hogere bloeddruk in de grote lichaamsslagader (aorta) en de aftakkingen daarvan (NHG et al. 2019NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)).
De bloeddruk kan ook stijgen doordat iemand teveel vocht en zout vasthoudt. Hierdoor neemt het bloedvolume toe met als gevolg een stijging van de druk op de vaatwand.

Oorzaak voor verhoogde bloeddruk meestal niet duidelijk

Bij 85-95% van de mensen met een verhoogde bloeddruk is niet één duidelijke oorzaak bekend. Bij hen is sprake van primaire hypertensie verhoogde bloeddruk (verhoogde bloeddruk). Bij de overigen (5-15%) is de bloeddruk verhoogd als gevolg van een ziekte. Er is dan sprake van een zogenaamde secundaire hypertensie. Een secundaire hypertensie komt voor bij bijvoorbeeld een ziekte aan de nieren of bijnieren of bij obstructief slaapapneu syndroom (Nederlandse Internisten Vereniging 2017Nederlandse Internisten Vereniging, Richtlijn Hypertensie in de tweede en derde lijn, Utrecht (2017); NHG et al. 2019NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)).

Meer informatie

Verhoogde bloeddruk in de familie

In sommige families komt een verhoogde bloeddruk vaker voor dan in andere. Bloeddruk Bloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt. (Bloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt.) is in sterke mate erfelijk bepaald. Met uitzondering van een klein aantal zeldzame syndromen, is de oorzaak van deze erfelijke aanleg meestal gelegen in een groot aantal genen, die alle slechts een klein effect hebben en waarvan verreweg de meeste onbekend zijn. Het is daarom ook niet mogelijk om deze erfelijke aanleg aan te tonen met DNA Desoxyribo nucleic acid (Desoxyribonucleïnezuur). De drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen. (Desoxyribo nucleic acid (Desoxyribonucleïnezuur). De drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen.)-onderzoek (Spiering et al. 2018Spiering, W, Rosei, EAgabiti, Azizi, M, Burnier, M, Clement, DL., Coca, A, de Simone, G, Dominiczak, A, Kahan, T, Mahfoud, F, Redon, J, Ruilope, L, Zanchetti, A, Kerins, M, Kjeldsen, SE., Kreutz, R, Laurent, S, Lip, GY. H., McManus, R, Narkiewicz, K, Ruschitzka, F, Schmieder, RE., Shlyakhto, E, Tsioufis, C, Aboyans, V, Desormais, I, ESC Scientific Document Group, De Backer, G, Heagerty, AM., Agewall, S, Bochud, M, Borghi, C, Boutouyrie, P, Brguljan, J, Bueno, É, Caiani, EG., Carlberg, B, Chapman, N, ífková, R, Cleland, JG. F., Collet, J, Coman, IMircea, de Leeuw, PW., Delgado, V, Dendale, P, Diener, H, Dorobantu, M, Fagard, R, Farsang, C, Ferrini, M, Graham, IM., Grassi, G, Haller, H, Richard Hobbs, F. D., Jelakovic, B, Jennings, C, Katus, HA., Kroon, AA., Leclercq, C, Lovic, D, Lurbe, E, Manolis, AJ., McDonagh, TA., Messerli, F, Muiesan, MLorenza, Nixdorff, U, Olsen, M.H., Parati, G, Perk, J, Piepoli, MFrancesco, Polonia, J, Ponikowski, P, Richter, D.J., Rimoldi, SF., Roffi, M, Sattar, N, Seferovic, PM., Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Stanton, AV., van de Borne, P, Vardas, P, Volpe, M, Wassmann, S, Windecker, S, Zamorano, JLuis, Windecker, S, Aboyans, V, Agewall, S, Barbato, E, Bueno, É, Coca, A, Collet, J, Coman, IMircea, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gaemperli, O, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Knuuti, J, Lancellotti, P, Leclercq, C, McDonagh, TA., Piepoli, MFrancesco, Ponikowski, P, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Zamorano, JLuis, Tsioufis, C, Lurbe, E, Kreutz, R, Bochud, M, Rosei, EAgabiti, Jelakovic, B, Azizi, M, Januszewics, A, Kahan, T, Polonia, J, van de Borne, P, Williams, B, Mancia, G, Williams, B, Borghi, C, Mancia, G, Parati, G, Clement, DL., Coca, A, Manolis, A, Lovic, D, Benkhedda, S, Zelveian, P, Siostrzonek, P, Najafov, R, Pavlova, O, De Pauw, M, Dizdarevic-Hudic, L, Raev, D, Karpettas, N, Linhart, Š, Olsen, M.H., Shaker, AFouad, Viigimaa, M, ärinne, K, Vavlukis, M, Halimi, J, Pagava, Z, Schunkert, H, Thomopoulos, C, áll, É, Andersen, K, Shechter, M, Mercuro, G, Bajraktari, G, Romanova, T, šinskis, Ā, Saade, GA., Sakalyte, G, Noppe, É, DeMarco, DCassar, Caraus, A, Wittekoek, J, Aksnes, TAmb, Jankowski, P, Polonia, J, Vinereanu, D, Baranova, EI., Foscoli, M, Djordjevic-Dikic, A, Filipova, S, Fras, Z, ínez, V, Carlberg, B, Burkard, T, Sdiri, W, Aydogdu, S, Sirenko, Y, Brady, A, Weber, T., Lazareva, I, De Backer, T, Sokolovic, S, Jelakovic, B, Widimsky, J, Viigimaa, M, örsti, I, Denolle, T, ämer, BK., Stergiou, GS., Parati, G, šinskis, Ā, Miglinas, M, Gerdts, E, Tykarski, A, de Carvalho Rodrigues, M, Dorobantu, M, Chazova, I, Lovic, D, Filipova, S, Brguljan, J, Segura, J, äter, A, ère-Bertschi, A, Erdine, S, Sirenko, Y, Brady, A, 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension (2018)). Mensen met erfelijke aanleg voor verhoogde bloeddruk hebben soms op jongere leeftijd al een (licht) verhoogde bloeddruk (Spiering et al. 2018Spiering, W, Rosei, EAgabiti, Azizi, M, Burnier, M, Clement, DL., Coca, A, de Simone, G, Dominiczak, A, Kahan, T, Mahfoud, F, Redon, J, Ruilope, L, Zanchetti, A, Kerins, M, Kjeldsen, SE., Kreutz, R, Laurent, S, Lip, GY. H., McManus, R, Narkiewicz, K, Ruschitzka, F, Schmieder, RE., Shlyakhto, E, Tsioufis, C, Aboyans, V, Desormais, I, ESC Scientific Document Group, De Backer, G, Heagerty, AM., Agewall, S, Bochud, M, Borghi, C, Boutouyrie, P, Brguljan, J, Bueno, É, Caiani, EG., Carlberg, B, Chapman, N, ífková, R, Cleland, JG. F., Collet, J, Coman, IMircea, de Leeuw, PW., Delgado, V, Dendale, P, Diener, H, Dorobantu, M, Fagard, R, Farsang, C, Ferrini, M, Graham, IM., Grassi, G, Haller, H, Richard Hobbs, F. D., Jelakovic, B, Jennings, C, Katus, HA., Kroon, AA., Leclercq, C, Lovic, D, Lurbe, E, Manolis, AJ., McDonagh, TA., Messerli, F, Muiesan, MLorenza, Nixdorff, U, Olsen, M.H., Parati, G, Perk, J, Piepoli, MFrancesco, Polonia, J, Ponikowski, P, Richter, D.J., Rimoldi, SF., Roffi, M, Sattar, N, Seferovic, PM., Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Stanton, AV., van de Borne, P, Vardas, P, Volpe, M, Wassmann, S, Windecker, S, Zamorano, JLuis, Windecker, S, Aboyans, V, Agewall, S, Barbato, E, Bueno, É, Coca, A, Collet, J, Coman, IMircea, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gaemperli, O, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Knuuti, J, Lancellotti, P, Leclercq, C, McDonagh, TA., Piepoli, MFrancesco, Ponikowski, P, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Zamorano, JLuis, Tsioufis, C, Lurbe, E, Kreutz, R, Bochud, M, Rosei, EAgabiti, Jelakovic, B, Azizi, M, Januszewics, A, Kahan, T, Polonia, J, van de Borne, P, Williams, B, Mancia, G, Williams, B, Borghi, C, Mancia, G, Parati, G, Clement, DL., Coca, A, Manolis, A, Lovic, D, Benkhedda, S, Zelveian, P, Siostrzonek, P, Najafov, R, Pavlova, O, De Pauw, M, Dizdarevic-Hudic, L, Raev, D, Karpettas, N, Linhart, Š, Olsen, M.H., Shaker, AFouad, Viigimaa, M, ärinne, K, Vavlukis, M, Halimi, J, Pagava, Z, Schunkert, H, Thomopoulos, C, áll, É, Andersen, K, Shechter, M, Mercuro, G, Bajraktari, G, Romanova, T, šinskis, Ā, Saade, GA., Sakalyte, G, Noppe, É, DeMarco, DCassar, Caraus, A, Wittekoek, J, Aksnes, TAmb, Jankowski, P, Polonia, J, Vinereanu, D, Baranova, EI., Foscoli, M, Djordjevic-Dikic, A, Filipova, S, Fras, Z, ínez, V, Carlberg, B, Burkard, T, Sdiri, W, Aydogdu, S, Sirenko, Y, Brady, A, Weber, T., Lazareva, I, De Backer, T, Sokolovic, S, Jelakovic, B, Widimsky, J, Viigimaa, M, örsti, I, Denolle, T, ämer, BK., Stergiou, GS., Parati, G, šinskis, Ā, Miglinas, M, Gerdts, E, Tykarski, A, de Carvalho Rodrigues, M, Dorobantu, M, Chazova, I, Lovic, D, Filipova, S, Brguljan, J, Segura, J, äter, A, ère-Bertschi, A, Erdine, S, Sirenko, Y, Brady, A, 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension (2018)).

Verhoogde bloeddruk bij vrouwen

Vrouwen met een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap, hebben een grotere kans op zwangerschapscomplicaties, zoals foetale groeivertraging, vroeggeboorte en zwangerschapsvergiftiging, en om later in hun leven een verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten te krijgen (NHG et al. 2019NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019); Spiering et al. 2018Spiering, W, Rosei, EAgabiti, Azizi, M, Burnier, M, Clement, DL., Coca, A, de Simone, G, Dominiczak, A, Kahan, T, Mahfoud, F, Redon, J, Ruilope, L, Zanchetti, A, Kerins, M, Kjeldsen, SE., Kreutz, R, Laurent, S, Lip, GY. H., McManus, R, Narkiewicz, K, Ruschitzka, F, Schmieder, RE., Shlyakhto, E, Tsioufis, C, Aboyans, V, Desormais, I, ESC Scientific Document Group, De Backer, G, Heagerty, AM., Agewall, S, Bochud, M, Borghi, C, Boutouyrie, P, Brguljan, J, Bueno, É, Caiani, EG., Carlberg, B, Chapman, N, ífková, R, Cleland, JG. F., Collet, J, Coman, IMircea, de Leeuw, PW., Delgado, V, Dendale, P, Diener, H, Dorobantu, M, Fagard, R, Farsang, C, Ferrini, M, Graham, IM., Grassi, G, Haller, H, Richard Hobbs, F. D., Jelakovic, B, Jennings, C, Katus, HA., Kroon, AA., Leclercq, C, Lovic, D, Lurbe, E, Manolis, AJ., McDonagh, TA., Messerli, F, Muiesan, MLorenza, Nixdorff, U, Olsen, M.H., Parati, G, Perk, J, Piepoli, MFrancesco, Polonia, J, Ponikowski, P, Richter, D.J., Rimoldi, SF., Roffi, M, Sattar, N, Seferovic, PM., Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Stanton, AV., van de Borne, P, Vardas, P, Volpe, M, Wassmann, S, Windecker, S, Zamorano, JLuis, Windecker, S, Aboyans, V, Agewall, S, Barbato, E, Bueno, É, Coca, A, Collet, J, Coman, IMircea, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gaemperli, O, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Knuuti, J, Lancellotti, P, Leclercq, C, McDonagh, TA., Piepoli, MFrancesco, Ponikowski, P, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Zamorano, JLuis, Tsioufis, C, Lurbe, E, Kreutz, R, Bochud, M, Rosei, EAgabiti, Jelakovic, B, Azizi, M, Januszewics, A, Kahan, T, Polonia, J, van de Borne, P, Williams, B, Mancia, G, Williams, B, Borghi, C, Mancia, G, Parati, G, Clement, DL., Coca, A, Manolis, A, Lovic, D, Benkhedda, S, Zelveian, P, Siostrzonek, P, Najafov, R, Pavlova, O, De Pauw, M, Dizdarevic-Hudic, L, Raev, D, Karpettas, N, Linhart, Š, Olsen, M.H., Shaker, AFouad, Viigimaa, M, ärinne, K, Vavlukis, M, Halimi, J, Pagava, Z, Schunkert, H, Thomopoulos, C, áll, É, Andersen, K, Shechter, M, Mercuro, G, Bajraktari, G, Romanova, T, šinskis, Ā, Saade, GA., Sakalyte, G, Noppe, É, DeMarco, DCassar, Caraus, A, Wittekoek, J, Aksnes, TAmb, Jankowski, P, Polonia, J, Vinereanu, D, Baranova, EI., Foscoli, M, Djordjevic-Dikic, A, Filipova, S, Fras, Z, ínez, V, Carlberg, B, Burkard, T, Sdiri, W, Aydogdu, S, Sirenko, Y, Brady, A, Weber, T., Lazareva, I, De Backer, T, Sokolovic, S, Jelakovic, B, Widimsky, J, Viigimaa, M, örsti, I, Denolle, T, ämer, BK., Stergiou, GS., Parati, G, šinskis, Ā, Miglinas, M, Gerdts, E, Tykarski, A, de Carvalho Rodrigues, M, Dorobantu, M, Chazova, I, Lovic, D, Filipova, S, Brguljan, J, Segura, J, äter, A, ère-Bertschi, A, Erdine, S, Sirenko, Y, Brady, A, 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension (2018)). Gebruik van de anticonceptiepil werkt ook bloeddruk verhogend en wordt ontraden bij vrouwen met een verhoogde bloeddruk (Spiering et al. 2018Spiering, W, Rosei, EAgabiti, Azizi, M, Burnier, M, Clement, DL., Coca, A, de Simone, G, Dominiczak, A, Kahan, T, Mahfoud, F, Redon, J, Ruilope, L, Zanchetti, A, Kerins, M, Kjeldsen, SE., Kreutz, R, Laurent, S, Lip, GY. H., McManus, R, Narkiewicz, K, Ruschitzka, F, Schmieder, RE., Shlyakhto, E, Tsioufis, C, Aboyans, V, Desormais, I, ESC Scientific Document Group, De Backer, G, Heagerty, AM., Agewall, S, Bochud, M, Borghi, C, Boutouyrie, P, Brguljan, J, Bueno, É, Caiani, EG., Carlberg, B, Chapman, N, ífková, R, Cleland, JG. F., Collet, J, Coman, IMircea, de Leeuw, PW., Delgado, V, Dendale, P, Diener, H, Dorobantu, M, Fagard, R, Farsang, C, Ferrini, M, Graham, IM., Grassi, G, Haller, H, Richard Hobbs, F. D., Jelakovic, B, Jennings, C, Katus, HA., Kroon, AA., Leclercq, C, Lovic, D, Lurbe, E, Manolis, AJ., McDonagh, TA., Messerli, F, Muiesan, MLorenza, Nixdorff, U, Olsen, M.H., Parati, G, Perk, J, Piepoli, MFrancesco, Polonia, J, Ponikowski, P, Richter, D.J., Rimoldi, SF., Roffi, M, Sattar, N, Seferovic, PM., Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Stanton, AV., van de Borne, P, Vardas, P, Volpe, M, Wassmann, S, Windecker, S, Zamorano, JLuis, Windecker, S, Aboyans, V, Agewall, S, Barbato, E, Bueno, É, Coca, A, Collet, J, Coman, IMircea, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gaemperli, O, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Knuuti, J, Lancellotti, P, Leclercq, C, McDonagh, TA., Piepoli, MFrancesco, Ponikowski, P, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Zamorano, JLuis, Tsioufis, C, Lurbe, E, Kreutz, R, Bochud, M, Rosei, EAgabiti, Jelakovic, B, Azizi, M, Januszewics, A, Kahan, T, Polonia, J, van de Borne, P, Williams, B, Mancia, G, Williams, B, Borghi, C, Mancia, G, Parati, G, Clement, DL., Coca, A, Manolis, A, Lovic, D, Benkhedda, S, Zelveian, P, Siostrzonek, P, Najafov, R, Pavlova, O, De Pauw, M, Dizdarevic-Hudic, L, Raev, D, Karpettas, N, Linhart, Š, Olsen, M.H., Shaker, AFouad, Viigimaa, M, ärinne, K, Vavlukis, M, Halimi, J, Pagava, Z, Schunkert, H, Thomopoulos, C, áll, É, Andersen, K, Shechter, M, Mercuro, G, Bajraktari, G, Romanova, T, šinskis, Ā, Saade, GA., Sakalyte, G, Noppe, É, DeMarco, DCassar, Caraus, A, Wittekoek, J, Aksnes, TAmb, Jankowski, P, Polonia, J, Vinereanu, D, Baranova, EI., Foscoli, M, Djordjevic-Dikic, A, Filipova, S, Fras, Z, ínez, V, Carlberg, B, Burkard, T, Sdiri, W, Aydogdu, S, Sirenko, Y, Brady, A, Weber, T., Lazareva, I, De Backer, T, Sokolovic, S, Jelakovic, B, Widimsky, J, Viigimaa, M, örsti, I, Denolle, T, ämer, BK., Stergiou, GS., Parati, G, šinskis, Ā, Miglinas, M, Gerdts, E, Tykarski, A, de Carvalho Rodrigues, M, Dorobantu, M, Chazova, I, Lovic, D, Filipova, S, Brguljan, J, Segura, J, äter, A, ère-Bertschi, A, Erdine, S, Sirenko, Y, Brady, A, 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension (2018)).
Na de overgang stijgt de bloeddruk vaak. Het mechanisme hiervoor is onverklaard en heeft mogelijk deels te maken met het feit dat veel vrouwen dan wat zwaarder worden in deze leeftijdsfase, waardoor de kans op een verhoogde bloeddruk toeneemt (Spiering et al. 2018Spiering, W, Rosei, EAgabiti, Azizi, M, Burnier, M, Clement, DL., Coca, A, de Simone, G, Dominiczak, A, Kahan, T, Mahfoud, F, Redon, J, Ruilope, L, Zanchetti, A, Kerins, M, Kjeldsen, SE., Kreutz, R, Laurent, S, Lip, GY. H., McManus, R, Narkiewicz, K, Ruschitzka, F, Schmieder, RE., Shlyakhto, E, Tsioufis, C, Aboyans, V, Desormais, I, ESC Scientific Document Group, De Backer, G, Heagerty, AM., Agewall, S, Bochud, M, Borghi, C, Boutouyrie, P, Brguljan, J, Bueno, É, Caiani, EG., Carlberg, B, Chapman, N, ífková, R, Cleland, JG. F., Collet, J, Coman, IMircea, de Leeuw, PW., Delgado, V, Dendale, P, Diener, H, Dorobantu, M, Fagard, R, Farsang, C, Ferrini, M, Graham, IM., Grassi, G, Haller, H, Richard Hobbs, F. D., Jelakovic, B, Jennings, C, Katus, HA., Kroon, AA., Leclercq, C, Lovic, D, Lurbe, E, Manolis, AJ., McDonagh, TA., Messerli, F, Muiesan, MLorenza, Nixdorff, U, Olsen, M.H., Parati, G, Perk, J, Piepoli, MFrancesco, Polonia, J, Ponikowski, P, Richter, D.J., Rimoldi, SF., Roffi, M, Sattar, N, Seferovic, PM., Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Stanton, AV., van de Borne, P, Vardas, P, Volpe, M, Wassmann, S, Windecker, S, Zamorano, JLuis, Windecker, S, Aboyans, V, Agewall, S, Barbato, E, Bueno, É, Coca, A, Collet, J, Coman, IMircea, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gaemperli, O, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Knuuti, J, Lancellotti, P, Leclercq, C, McDonagh, TA., Piepoli, MFrancesco, Ponikowski, P, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Zamorano, JLuis, Tsioufis, C, Lurbe, E, Kreutz, R, Bochud, M, Rosei, EAgabiti, Jelakovic, B, Azizi, M, Januszewics, A, Kahan, T, Polonia, J, van de Borne, P, Williams, B, Mancia, G, Williams, B, Borghi, C, Mancia, G, Parati, G, Clement, DL., Coca, A, Manolis, A, Lovic, D, Benkhedda, S, Zelveian, P, Siostrzonek, P, Najafov, R, Pavlova, O, De Pauw, M, Dizdarevic-Hudic, L, Raev, D, Karpettas, N, Linhart, Š, Olsen, M.H., Shaker, AFouad, Viigimaa, M, ärinne, K, Vavlukis, M, Halimi, J, Pagava, Z, Schunkert, H, Thomopoulos, C, áll, É, Andersen, K, Shechter, M, Mercuro, G, Bajraktari, G, Romanova, T, šinskis, Ā, Saade, GA., Sakalyte, G, Noppe, É, DeMarco, DCassar, Caraus, A, Wittekoek, J, Aksnes, TAmb, Jankowski, P, Polonia, J, Vinereanu, D, Baranova, EI., Foscoli, M, Djordjevic-Dikic, A, Filipova, S, Fras, Z, ínez, V, Carlberg, B, Burkard, T, Sdiri, W, Aydogdu, S, Sirenko, Y, Brady, A, Weber, T., Lazareva, I, De Backer, T, Sokolovic, S, Jelakovic, B, Widimsky, J, Viigimaa, M, örsti, I, Denolle, T, ämer, BK., Stergiou, GS., Parati, G, šinskis, Ā, Miglinas, M, Gerdts, E, Tykarski, A, de Carvalho Rodrigues, M, Dorobantu, M, Chazova, I, Lovic, D, Filipova, S, Brguljan, J, Segura, J, äter, A, ère-Bertschi, A, Erdine, S, Sirenko, Y, Brady, A, 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension (2018); Hartstichting, 2019).

Meer informatie

Leefstijlfactoren beïnvloeden bloeddruk

Ongezonde eetgewoonten, weinig bewegen, obesitas Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2. (Er is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.), roken en het drinken van alcohol en veel stress dragen bij aan het ontwikkelen van een verhoogde bloeddruk (Mahmood et al. 2019Mahmood, S, Shah, KUllah, Khan, TMehmood, Nawaz, S, Rashid, H, Baqar, SWaqar Ali, Kamran, S, Non-pharmacological management of hypertension: in the light of current research. (2019); Hartstichting, 2019).

Leefstijl aanpassen kan bloeddruk verlagen

Aanpassingen van de leefstijl kunnen bijdragen aan het verlagen van de bloeddruk (Mahmood et al. 2019Mahmood, S, Shah, KUllah, Khan, TMehmood, Nawaz, S, Rashid, H, Baqar, SWaqar Ali, Kamran, S, Non-pharmacological management of hypertension: in the light of current research. (2019); Shimbo 2016Shimbo, D., Dietary and lifestyle factors in hypertension. (2016)). Van de volgende factoren is beschreven dat ze bijdragen aan het verlagen van de bloeddruk:

  • het behouden van een gezond lichaamsgewicht
  • regelmatig bewegen (minstens 150 minuten per week) (Hartstichting, 2019)
  • het vermijden en voorkomen van stress, depressie en angst.

Gezond eten kan bloeddruk verlagen

In 2015 bracht de Gezondheidsraad de ‘Richtlijnen gezonde voeding’ uit, waarin zij concludeerden dat het nuttigen van bepaalde voedingsmiddelen een bijdrage leverden aan het verlagen van de bloeddruk:

•    eet ten minste 200 gram groente en 200 gram fruit per dag
•    eet meer volkoren producten (de vezel heeft een gunstig effect op de bloeddruk)
•    drink dagelijks drie koppen thee
•    drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag
•    nuttig minder dan 6 gram natriumzout per dag. Vervang natriumzout door kaliumzout
•    eet een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon conform de richtlijnen.

Er zijn diverse voedingspatronen ontwikkeld die de genoemde voedingsmiddelen bevatten. Voorbeelden zijn het mediterrane voedingspatroon, het Amerikaanse ‘Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH)’ en het Scandinavische voedingspatroon, welke een gunstig effect hebben op de bloeddruk (Gezondheidsraad 2015Gezondheidsraad, Richtlijnen goede voeding 2015, Den Haag (2015)).

Verhoogde bloeddruk door glycyrrhizine

Drop, salmiak, zoethout en zoethoutthee bevatten het bloeddrukverhogende glycyrrhizine. De gevoeligheid hiervoor wisselt van persoon tot persoon. Het advies is om de consumptie hiervan te beperken en in geval van bewezen verhoogde bloeddruk volledig te staken (NHG et al. 2019NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)).

Meer informatie

Verhoogde bloeddruk is risicofactor voor aantal aandoeningen

Patiënten met een langdurig verhoogde bloeddruk hebben een hoger risico op een aantal aandoeningen. De risico’s op deze aandoeningen nemen verder toe door interactie met andere risicofactoren zoals leeftijd, roken, voeding, alcoholgebruik en lichamelijke activiteit (NHG et al. 2019NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)).

  • Bij een verhoogde bloeddruk neemt de kans op atherosclerose en vaatwandveranderingen van de vaten in de hersenen toe. Hierdoor stijgt het risico op een beroerte (herseninfarct en hersenbloeding)  (NHG-werkgroep Beroerte 2018NHG-werkgroep Beroerte, NHG-standaard Beroerte, Utrecht (2018)). Atherosclerose Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming. (Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming.) kan ook leiden tot ischemische hartziekten (hartinfarct).
  • Hartfalen kan ontstaan doordat het hart langdurig tegen een verhoogde weerstand van de bloedvaten moet oppompen. Dit kan leiden tot een verdikte en stuggere hartspier. Een stug hart kan per hartslag minder bloedvolume rond pompen (Hoes et al. 2010Hoes, A. W., Walma, E. P., Rutten, F.H.H., Twickler, T. B., Rohling, R., Jansen, R.W.M.M., Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010, Utrecht (2010)).
  • Hypertensie geeft een licht verhoogd risico op een aneurysma van de aorta in de buik (Nederlandse Vereniging voor Heelkunde 2009Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, Richtlijn Aneurysma van de abdominale aorta (2009)). Bij een buikaneurysma is de slagader op een plek verwijd of er zit een uitstulping. Een aneursyma kan scheuren waardoor een levensgevaarlijke slagaderlijke bloeding optreedt.
  • Bij langdurig verhoogde bloeddruk kunnen de nieren beschadigd raken. Afvalstoffen hopen zich op in het bloed omdat de nieren deze minder goed uit het bloed filteren. Er kan eiwit in de urine terecht komen. Ook de vocht- en zoutbalans raakt ontregeld (Nierstichting).

Meer informatie

  • J. Beulens (Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum))
  • J.A.N. Dorresteijn (Universitair Medisch Centrum Utrecht)
  • L. Jabaaij (RIVM)