Gevolgen van een verhoogd cholesterol en triglyceriden
Verhoogd LDL-cholesterol risicofactor voor hart- en vaatziekten
Lipoproteïnen die het eiwit apolipoproteïne B (ApoB) bevatten, waaronder LDL-deeltjes, zijn atherogeen (Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ; Ray, 2022 (Ray, KK., World Heart Federation Cholesterol Roadmap 2022 (2022)) ). Mensen met een langdurig verhoogd LDL-cholesterol (Low density lipoprotein cholesterol. Lage Dichtheid Lipoproteïne, ook het 'slechte cholesterol' genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich gemakkelijk in de wanden van slagaders waardoor de slagaders kunnen vernauwen en dichtslibben (slagaderverkalking).) hebben daarom een verhoogd risico op atherosclerose en daarmee hart- en vaatziekten (Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ; Ray, 2022 (Ray, KK., World Heart Federation Cholesterol Roadmap 2022 (2022)) ; Fan & Watanabe, 2021 (Fan, Watanabe, Atherosclerosis: Known and unknown (2021)) ). Doordat cholesterol zich ophoopt in de vaatwand ontstaan er plaques (verdikkingen). Door deze plaques raken bloedvaten gedeeltelijk of volledig afgesloten en ontstaat zuurstoftekort achter de afsluiting. Het kan ook gebeuren dat een plaque scheurt, waardoor de bloedstolling op gang komt en een stolsel het bloedvat afsluit (Fan & Watanabe, 2021 (Fan, Watanabe, Atherosclerosis: Known and unknown (2021)) ). Atherosclerose (Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming.) is dus een belangrijke oorzaak van hart- en vaatziekten, waaronder angina pectoris, acuut myocardinfarct en beroerte (Ray, 2022 (Ray, KK., World Heart Federation Cholesterol Roadmap 2022 (2022)) ; Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ). Een hoog LDL-cholesterol zorgt niet alleen voor een hoger risico op het krijgen van hart- en vaatziekten, maar geeft ook een hoger risico op sterfte daaraan (Jung et al., 2022 (Jung, Kong, Ro, Ryu, Shin, Serum Cholesterol Levels and Risk of Cardiovascular Death: A Systematic Review and a Dose-Response Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies (2022)) ).
Hoog HDL-cholesterol verlaagt het risico op hart- en vaatziekten
Mensen met een hoog HDL-cholesterol (Hoge Dichtheid Lipoproteïnen. HDL wordt het 'goede cholesterol' genoemd. HDL transporteert het teveel aan cholesterol in LDL naar de lever. Via de lever komt het cholesterol in de darmen en verlaat het het lichaam via de ontlasting.) hebben over het algemeen een kleinere kans op hart- en vaatziekten. Het mechanisme hierachter is niet volledig bekend. Er zijn verschillende medicijnen getest die het HDL-cholesterol verhogen, maar dit leidt niet tot vermindering van het risico op hart- en vaatziekten (Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ). Meer lichaamsbeweging, gewichtsreductie en het aanhouden van een gezond voedingspatroon zijn manieren om het HDL-cholesterol te verhogen waarbij ook het risico op hart- en vaatziekten afneemt. Dit komt waarschijnlijk omdat een gezonde leefstijl ook een positief effect heeft op het triglyceriden-, LDL-cholesterol- en totaalcholesterolgehalte; én op andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten (Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ; NHG et al., 2019 (NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)) ).
Hoog triglyceridegehalte ook een risicofactor voor hart- en vaatziekten
Verhoogde triglyceridewaarden vergroten ook het risico op hart- en vaatziekten (Ginsberg, 2021 (Ginsberg, Triglyceride-rich lipoproteins and their remnants: metabolic insights, role in atherosclerotic cardiovascular disease, and emerging therapeutic strategies—a consensus statement from the European Atherosclerosis Society (2021)) ; Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ). Verhoging van de triglyceriden heeft onder andere invloed op de concentratie, samenstelling en eigenschappen van VLDL- en LDL-deeltjes (lipoproteïnen). Door een hoger triglyceridengehalte krijgen deze (V)LDL-deeltjes meer schadelijke eigenschappen die kunnen bijdragen aan het ontstaan van atherosclerose (Ginsberg, 2021 (Ginsberg, Triglyceride-rich lipoproteins and their remnants: metabolic insights, role in atherosclerotic cardiovascular disease, and emerging therapeutic strategies—a consensus statement from the European Atherosclerosis Society (2021)) ). Bovendien leidt een verhoogde concentratie triglyceriden tot afname van HDL-cholesterol (Wierzbicki et al., 2022 (Wierzbicki, Kim, Esan, Ramachandran, Hypertriglyceridaemia: an update (2022)) ). Extreem verhoogde triglyceriden (>10 mmol/L) kunnen daarnaast acute alvleesklierontsteking (pancreatitis) veroorzaken (Ginsberg, 2021 (Ginsberg, Triglyceride-rich lipoproteins and their remnants: metabolic insights, role in atherosclerotic cardiovascular disease, and emerging therapeutic strategies—a consensus statement from the European Atherosclerosis Society (2021)) ; Mach et al., 2019 (Mach, F, Baigent, C, Catapano, AL., Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, ESC Scientific Document Group, Mueller, C, Drexel, H, Aboyans, V, Corsini, A, Doehner, W, Farnier, M, Gigante, B, Kayikcioglu, M, Krstacic, G, Lambrinou, E, Lewis, BS., Masip, J, Moulin, P, Petersen, S, Petronio, ASonia, Piepoli, MFrancesco, ó, X, äber, L, Ray, KK., Reiner, Ž, Riesen, WF., Roffi, M, Schmid, J, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Stroes, E, Sudano, I, Tselepis, AD., Viigimaa, M, Vindis, C, Vonbank, A, Vrablik, M, Vrsalovic, M, Zamorano, L, Collet, J, Koskinas, KC., Casula, M, Badimon, L, Chapman, JM., De Backer, GG., Delgado, V, Ference, BA., Graham, IM., Halliday, A, Landmesser, U, Mihaylova, B, Pedersen, TR., Riccardi, G, Richter, D.J., Sabatine, MS., Taskinen, M, Tokgozoglu, L, Wiklund, O, Windecker, S, Aboyans, V, Baigent, C, Collet, J, Dean, V, Delgado, V, Fitzsimons, D, Gale, CP., Grobbee, D, Halvorsen, S, Hindricks, G, Iung, B, üni, P, Katus, HA., Landmesser, U, Leclercq, C, Lettino, M, Lewis, BS., Merkely, B, Mueller, C, Petersen, S, Petronio, ASonia, Richter, D.J., Roffi, M, Shlyakhto, E, Simpson, IA., Sousa-Uva, M, Touyz, RM., Nibouche, D, Zelveian, PH., Siostrzonek, P, Najafov, R, van de Borne, P, Pojskic, B, Postadzhiyan, A, Kypris, L, Špinar, Ř, Larsen, MLytken, Eldin, HSalah, Viigimaa, M, Strandberg, TE., ères, J, Agladze, R, Laufs, U, Rallidis, L, Bajnok, Á, ónsson, Ö, Maher, V, Henkin, Y, Gulizia, MMassimo, Mussagaliyeva, A, Bajraktari, G, Kerimkulova, A, Latkovskis, G, Hamoui, O, Slapikas, R, Visser, L, Dingli, P, Ivanov, V, Boskovic, A, Nazzi, M, Visseren, F, Mitevska, I, øl, K, Jankowski, P, Fontes-Carvalho, R, Gaita, D, Ezhov, M, Foscoli, M, Giga, V, Pella, D, Fras, Z, de Isla, LPerez, öm, E, Lehmann, R, Abid, L, Ozdogan, O, Mitchenko, O, Patel, RS., 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk (2019)) ; Wierzbicki et al., 2022 (Wierzbicki, Kim, Esan, Ramachandran, Hypertriglyceridaemia: an update (2022)) ). Dit is een (niet veel voorkomend) ernstig ziektebeeld dat in sommige gevallen levensbedreigend kan zijn.
Meer risicofactoren voor hart- en vaatziekten
Een verhoogd cholesterol is één van de risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Voor een goede inschatting van het totale risico op hart- en vaatziekten wordt ook naar andere risicofactoren gekeken. Huisartsen gebruiken voor deze risico-inschatting de SCORE- tabel, zie definities. Voorbeelden van andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn: oudere leeftijd, een ongezonde leefstijl (ongezonde voeding, roken, alcoholgebruik en lichamelijke inactiviteit), diabetes mellitus, een verhoogde bloeddruk en psychosociale factoren (zoals stress en sociale isolatie) (NHG et al., 2019 (NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)) ). Op deze pagina staat een overzicht van alle risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Het mogelijk om met een verhoogd cholesterol toch een laag risico op hart- en vaatziekten te hebben. Het nadelige effect van het verhoogd cholesterol kan namelijk worden ‘gecompenseerd’ door afwezigheid van andere risicofactoren (NHG et al., 2019 (NHG, NIV, NVvC, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM). Derde herziening, Utrecht (2019)) ).
- W.M.M. Verschuren (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- V. Hermans, red (RIVM)