Ruim 1,8 miljoen mensen met nek- en rugklachten bekend bij de huisarts

In 2023 waren er naar schatting 1.847.900 mensen bekend bij de huisarts met de diagnose nek- en rugklachten: 783.900 mannen en 1.064.000 vrouwen (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)). Dit komt overeen met 88,2 per 1.000 mannen en 118,3 per 1.000 vrouwen. Op bijna alle leeftijden komen nek- en rugklachten vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het aantal mensen met deze klachten neemt toe met de leeftijd. Nek- en rugklachten omvatten een aantal diagnosecategorieën: acuut, langdurig en chronisch. Van de 1,85 miljoen mensen die bij de huisarts bekend waren met nek- en rugklachten hadden er ongeveer 818.900 langdurige of chronische klachten. De jaarprevalentie betreft alle mensen die ergens in het jaar 2023 bekend waren bij de huisarts met een van de diagnosecategorieën voor nek- of rugklachten. Deze mensen hoeven hiervoor niet allemaal in 2023 contact te hebben gehad met de huisarts. 

Rugklachten meest voorkomende aandoening

Zowel bij mannen als bij vrouwen zijn rugklachten de meest voorkomende klacht. Bij vrouwen komen rugsymptomen/-klachten (ICPC International Classification of Primary Care (International Classification of Primary Care)-code L02) het meeste voor, bij mannen komt lage rugpijn met uitstraling (ICPC-code L86) het meest voor. Voor alle type klachten geldt dat er meer vrouwen zijn met deze klachten dan mannen. Mensen kunnen één of meerdere klachten hebben. Bij het eerder gepresenteerde totaal aantal mensen met nek- en rugklachten tellen mensen met meer dan één klacht maar één keer mee.

Bijna 549.000 nieuwe gevallen van acute rugklachten

In 2023 waren er 548.600 nieuwe gevallen van acute rugsymptomen/-klachten: 224.700 mannen en 323.900 vrouwen. Het is daarmee de meest voorkomende diagnosecategorie voor nek- en rugklachten. Mensen kunnen één of meerdere klachten hebben en dus voor meerdere diagnosecategorieën bij de huisarts komen, bijvoorbeeld zowel voor rugklachten (ICPC-code L02) als voor lage-rugpijn (ICPC-code L03). Daarnaast kunnen mensen ook meerdere keren voor dezelfde klacht in één jaar meetellen. Dit geldt alleen voor de acute klachten.

Tabel: Acute nek- en rugklachten naar type 2023.

Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn

Prevalentie chronische nek- en rugklachten vrijwel constant in periode 2011-2023

In de periode 2011-2023 was het totaal aantal mensen met langdurige of chronische nek- en rugklachten dat bekend was bij de huisarts (jaarprevalentie Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar. (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.)) vrijwel constant, voor zowel mannen als vrouwen. Deze trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie). Wanneer we onderscheid maken naar type en locatie van de klachten dan zien we in dezelfde periode een afname van mensen met klachten aan de halswervels (cervicale wervelkolom), waaronder nekhernia. Het aantal mensen met klachten door slijtage van de tussenwervelschijven (artrose/spondylose van de wervelkolom) is juist toegenomen. 
Het per jaar geschatte en ongecorrigeerde totaal aantal mensen met langdurige/chronische nek- en rugklachten dat bekend was bij de huisarts is voor mannen toegenomen van 294.500 in 2011 naar 335.300 in 2023. Voor vrouwen is dit aantal toegenomen van 410.600 in 2011 naar 483.600 in 2023 (absolute aantallen zichtbaar in de tabelweergave). De aantallen in 2020 en 2021 zijn mogelijk beïnvloed door de landelijke maatregelen en/of uitgestelde zorg die verband houden met de COVID-19-uitbraak (Nielen et al., 2021 Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021) (Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021)) ;Heins et al., 2022 Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022) (Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022)) ).

Minder acute gevallen van nek- en rugklachten 

In de periode 2011-2023 is het totale aantal acute nek- en rugklachten dat door de huisarts is geregistreerd afgenomen, voor zowel mannen als vrouwen. Deze trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie). Wanneer we onderscheid maken naar type en locatie van de klachten dan zien we in dezelfde periode met name een afname van het aantal gevallen van acute lage rugpijn (zonder uitstraling). Het aantal nieuwe gevallen van acute neksymptomen/-klachten nam ook licht af en het aantal acute gevallen van rugsymptomen/-klachten bleef min of meer constant. 
Het per jaar geschatte en ongecorrigeerde totaal aantal mensen met acute nek- en rugklachten dat de huisarts registreerde is voor mannen afgenomen van 679.600 in 2011 naar 575.700 in 2023. Voor vrouwen is dit aantal afgenomen van 934.100  in 2011 naar 783.100 in 2023 (absolute aantallen zichtbaar in de tabelweergave). De aantallen in 2020 en 2021 zijn mogelijk beïnvloed door de landelijke maatregelen en/of uitgestelde zorg die verband houden met de COVID-19-uitbraak (Nielen et al., 2021 Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021) (Nielen, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, Urbanus, de Leeuw, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2020 en trendcijfers 2016-2020, Utrecht (2021)) ;Heins et al., 2022 Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022) (Heins, M., Weesie, Davids, Winckers, M., Korteweg, de Leeuw, Urbanus, van Dijk, Korevaar, J., Hasselaar, J., Hek, K., Zorg door de huisarts. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: jaarcijfers 2021 en trendcijfers 2017-2021, Utrecht (2022)) ).