Zowel genen als omgeving belangrijk in ontstaan persoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen ontstaan als gevolg van een complexe wisselwerking tussen genetische factoren en omgevingsinvloeden. Interactie van vroege negatieve of traumatische levenservaringen met genetische factoren, kan leiden tot de ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis. De wijze waarop dit precies gebeurt, verschilt per persoonlijkheidsstoornis en is niet geheel bekend ( Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ 2008 Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ, Multidisciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van volwassen patiënten met een persoonlijkheidsstoornis, Utrecht (2008) ).
Zowel genen als omgeving belangrijk in ontstaan borderline-PS
De borderline-persoonlijkheidsstoornis (PS) ontstaat als gevolg van een complexe interactie tussen genetische factoren en de omgevingsinvloeden. Vroege negatieve of traumatische levenservaringen interacteren met genetische factoren om zo een verstoorde emotionele ontwikkeling te veroorzaken. Deze emotionele verstoring uit zich in disfunctionele gedragingen, gedachten en gevoelens ( Lieb et al. 2004 Lieb, K, Zanarini, MC., Schmahl, C, Linehan, MM., Bohus, M, Borderline personality disorder. (2004) ; Crowell et al. 2009 Crowell, SE., Beauchaine, TP., Linehan, MM., A biosocial developmental model of borderline personality: Elaborating and extending Linehan's theory. (2009) ; Carpenter et al. 2013 Carpenter, RW., Tomko, RL., Trull, TJ., Boomsma, DI., Gene-environment studies and borderline personality disorder: a review. (2013) ; Amad et al. 2014 Amad, A, Ramoz, N, Thomas, P, Jardri, R, Gorwood, P, Genetics of borderline personality disorder: systematic review and proposal of an integrative model. (2014) ). Zie onderstaande tabel voor de risicofactoren voor borderline-PS.
Risicofactoren van borderline PS
Tabel: Risicofactoren voor de ontwikkeling van borderline PS
|
Risicofactoren |
Specificatie risicofactor |
Bron |
|---|---|---|
|
Genen |
|
Lieb et al. 2004 Lieb, K, Zanarini, MC., Schmahl, C, Linehan, MM., Bohus, M, Borderline personality disorder. (2004) ; American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. 2014 American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force., Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5, Washington, D.C. (2014) ; Joyce et al. 2003 Joyce, PR., Mulder, RT., McKenzie, JM., Luty, SE., Carter, JD., Sullivan, PF., Cloninger, C. R., Temperament, childhood environment and psychopathology as risk factors for avoidant and borderline personality disorders (2003) ; Crowell et al. 2009 Crowell, SE., Beauchaine, TP., Linehan, MM., A biosocial developmental model of borderline personality: Elaborating and extending Linehan's theory. (2009) ; Amad et al. 2014 Amad, A, Ramoz, N, Thomas, P, Jardri, R, Gorwood, P, Genetics of borderline personality disorder: systematic review and proposal of an integrative model. (2014) |
|
Traumatische ervaringen uit de jeugd |
|
Lieb et al. 2004 Lieb, K, Zanarini, MC., Schmahl, C, Linehan, MM., Bohus, M, Borderline personality disorder. (2004) ; Agrawal et al. 2004 Agrawal, HR., Gunderson, J, Holmes, BM., Lyons-Ruth, K, Attachment studies with borderline patients: a review. (2004) ; Zanarini et al. 1997 Zanarini, MC., Williams, A. A., Lewis, R. E., Reich, R. B., Vera, S. C., Marino, M. F., Levin, A., Yong, L., Frankenburg, F. R., Reported pathological childhood experiences associated with the development of borderline personality disorder. (1997) ; Skodol et al. 2002 Skodol, AE., Gunderson, J, Siever, LJ., Livesley, JW., Pfohl, B, Widiger, TA., The borderline diagnosis II: biology, genetics, and clinical course. (2002) |
|
Psychiatrische familiegeschiedenis |
|
White et al. 2003 White, CN., Gunderson, J, Zanarini, MC., Hudson, JI., Family studies of borderline personality disorder: a review. (2003) ; Bandelow et al. 2005 Bandelow, B, Krause, J, Wedekind, D, Broocks, A, Hajak, G, Rüther, E, Early traumatic life events, parental attitudes, family history, and birth risk factors in patients with borderline personality disorder and healthy controls. (2005) ; Crowell et al. 2009 Crowell, SE., Beauchaine, TP., Linehan, MM., A biosocial developmental model of borderline personality: Elaborating and extending Linehan's theory. (2009) |
|
Opvoedingsstijl |
|
Johnson et al. 2006 Johnson, J.G., Cohen, P, Chen, H, Kasen, S, Brook, JS., Parenting behaviors associated with risk for offspring personality disorder during adulthood. (2006) ; Crowell et al. 2009 Crowell, SE., Beauchaine, TP., Linehan, MM., A biosocial developmental model of borderline personality: Elaborating and extending Linehan's theory. (2009) ; Stepp et al. 2012 Stepp, SD., Whalen, DJ., Pilkonis, PA., Hipwell, AE., Levine, MD., Children of mothers with borderline personality disorder: identifying parenting behaviors as potential targets for intervention. (2012) |
Zowel genen als omgeving belangrijk in ontstaan antisociale-PS
Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (PS) ontstaat als gevolg van een complexe wisselwerking tussen genetische factoren en omgevingsinvloeden. Interactie van vroege negatieve of traumatische levenservaringen met genetische factoren kan leiden tot de ontwikkeling van een antisociale-PS ( Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ 2008 Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ, Multidisciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van volwassen patiënten met een persoonlijkheidsstoornis, Utrecht (2008) ).
Tabel: Risicofactoren voor de ontwikkeling van antisociale-PS
- F.L. Hakstege (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)
- J. Hutsebaut (de Viersprong)