In 2021 ruim 329.600 nieuwe gevallen van arbeidsgerelateerde aandoeningen

In 2021 was het aantal nieuwe gevallen van een arbeidsgerelateerde aandoening ruim 329.600: 150.400 onder de mannelijke bevolking en 179.200 onder de vrouwelijke bevolking. Dat blijkt uit schattingen van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) op basis van volksgezondheid- en zorgregistraties. Aandoeningen aan het bewegingsapparaat zijn in 2021 het meest gediagnosticeerd. Ook aandoeningen van de huid en psychische aandoeningen komen veel voor.

Aantal ziektegevallen door werk in 2021 mogelijk onderschat

Het aantal nieuwe ziektegevallen door werk lag in 2020 en in 2021 zowel in de werkzame beroepsbevolking als in de gepensioneerde bevolking lager dan in de voorgaande jaren. Of hier sprake is van een echte daling is onbekend. In het aantal nieuwe ziektegevallen door werk is COVID-19, een ziekte veroorzaakt door het coronavirus, niet meegenomen. Het is onduidelijk hoeveel werkenden op hun werk besmet zijn geraakt en ziek zijn geworden als gevolg van COVID-19.

Beroepsziekten ook na pensioen

Arbeidsgerelateerde aandoeningen en beroepsziekten openbaren zich niet alleen tijdens het werkzame leven. Ook na het pensioen kunnen ziekten optreden die tijdens het werk zijn ontstaan. Blootstelling aan bijvoorbeeld carcinogene stoffen tijdens het werk kan, door de lange latentietijd, pas op latere leeftijd kanker veroorzaken. Zo treedt ruim 75% van de mesothelioomgevallen na het 65e jaar op (Eysink et al. 2017 Eysink, P. E. D., Hulshof, T. A., Poos, M. J. J. C., Gezondheidseffecten van asbest : Huidige en toekomstige omvang in Nederland, Bilthoven (2017) (Eysink, P. E. D., Hulshof, T. A., Poos, M. J. J. C., Gezondheidseffecten van asbest : Huidige en toekomstige omvang in Nederland, Bilthoven (2017)) ). 

Bijna 4% van de werknemers heeft een beroepsziekte

In 2018 heeft 3,7% van de werknemers naar eigen zeggen een door een arts vastgestelde beroepsziekte opgelopen. Dat blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden)) 2018 (Hooftman et al. 2019 Hooftman, W. E., Mars, G. M. J., Janssen, B., de Vroome, E. M. M., Janssen, B. J. M., Pleijers, A. J. S. F., Ramaekers, M. M. M. J., van den Boscche, S. N. J., Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2018: Methodologie en globale resultaten, Leiden / Heerlen (2019) (Hooftman, W. E., Mars, G. M. J., Janssen, B., de Vroome, E. M. M., Janssen, B. J. M., Pleijers, A. J. S. F., Ramaekers, M. M. M. J., van den Boscche, S. N. J., Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2018: Methodologie en globale resultaten, Leiden / Heerlen (2019)) ). Dit percentage komt neer op ongeveer 266.600 werknemers per jaar die een beroepsziekte rapporteren. Dit aantal ligt ver boven het geschatte aantal beroepsziekten op basis van de bedrijfsartsenregistratie. Dit komt mogelijk door een onderrapportage in de bedrijfsartsenregistratie. In 2017 gaf 1,9% (20.100) van de zzp'ers aan een beroepsziekte te hebben opgelopen. Dit blijkt uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) 2017 (Arbobalans 2020 Arbobalans, Arbobalans 2020: Kwaliteit van de arbeid, effecten en maatregelen in Nederland, Leiden (2020) (Arbobalans, Arbobalans 2020: Kwaliteit van de arbeid, effecten en maatregelen in Nederland, Leiden (2020)) ). 

Ongeveer 9.000 nieuwe gevallen van beroepsziekten in 2019

Een goed beeld van de totale gezondheidsschade door werk is er niet. Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) schat (via het Peilstation Intensief Melden) dat 121 werkenden per 100.000 werknemers in 2019 een beroepsziekte hebben opgelopen. Dat komt neer op ongeveer 9.000 nieuwe gevallen. Het aandeel werknemers met een medisch vastgestelde beroepsziekte komt hiermee op 0,12% van de totale werknemerspopulatie. Beroepsziekten komen ongeveer even vaak voor bij mannen als bij vrouwen en komen vaker voor in oudere leeftijdscategorieën (NCvB 2020 NCvB, Beroepsziekten in Cijfers 2020, Amsterdam (2020) (NCvB, Beroepsziekten in Cijfers 2020, Amsterdam (2020)) ). De cijfers van het NCvB betreffen alleen werknemers; gepensioneerden worden niet meegeteld. Terwijl ziekten ook na het pensioen kunnen optreden die tijdens het werk zijn ontstaan. 

Meeste werknemers rapporteren psychische aandoening

In de periode 2014-2018 is het aantal werknemers met naar eigen zeggen door een arts vastgestelde beroepsziekte gestegen van 3,2% naar 3,7%. In 2018 heeft 3,7% van de werknemers een door een arts vastgestelde beroepsziekte opgelopen. Dit percentage komt neer op ongeveer 266.600 werknemers per jaar die een beroepsziekte rapporteren. Hiervan geven de meeste werknemers aan een psychische aandoening te hebben (1,9%), gevolgd door aandoeningen aan het bewegingsapparaat (1,6%). Bij de zelfstandigen is dit andersom: de meeste zelfstandigen geven aan een aandoening aan het bewegingsapparaat te hebben opgelopen (0,8%), gevolgd door een psychische aandoening (0,5%). In totaal heeft 1,6% van de zelfstandigen naar eigen zeggen een door een arts vastgestelde beroepsziekte opgelopen (Arbobalans 2020 Arbobalans, Arbobalans 2020: Kwaliteit van de arbeid, effecten en maatregelen in Nederland, Leiden (2020) (Arbobalans, Arbobalans 2020: Kwaliteit van de arbeid, effecten en maatregelen in Nederland, Leiden (2020)) ; Hooftman et al. 2020 Hooftman, W. E., Mars, G. M. J., Knops, J. C. M., van Dam, L. M. C., de Vroome, E. M. M., Janssen, B. J. M., Pleijers, A. J. S. F., van den Bossche, S. N. J., Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2019: Methodologie en globale resultaten, Leiden / Heerlen (2020) (Hooftman, W. E., Mars, G. M. J., Knops, J. C. M., van Dam, L. M. C., de Vroome, E. M. M., Janssen, B. J. M., Pleijers, A. J. S. F., van den Bossche, S. N. J., Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2019: Methodologie en globale resultaten, Leiden / Heerlen (2020)) ). 

Meeste ziektegevallen door aandoeningen bewegingsapparaat

Volgens schattingen van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) komen in de periode 2014-2018 ziektegevallen door aandoeningen aan het bewegingsapparaat het meeste voor. In 2018 zijn ongeveer 20 per 1.000 werkenden bekend met een aandoening aan het bewegingsapparaat. Dat komt neer op ruim 170.000 werkenden. Ook aandoeningen aan de huid (13,5 per 1.000) en psychische aandoeningen (11,8 per 1.000) komen veel voor. Het aantal ziektegevallen door kanker onder de werkenden ligt laag. Dit komt doordat na blootstelling aan de kankerverwekkende stof vaak tientallen jaren verstrijken voordat de kanker tot uiting komt (latentietijd) en de meeste werknemers dan al gepensioneerd zijn.