Nederland heeft hoge incidentie van melanoom

Nederland behoort bij de landen met het hoogste aantal nieuwe gevallen (incidentie Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief. (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.)) van melanoom (kwaadaardige huidkanker) van alle landen van de Europese Unie (ECIS, 2023). Er is een duidelijke noord-zuid- en west-oostgradiënt te herkennen, met een hoge incidentie in de Noord- en West-Europese landen en een lage in de Zuid- en Oost-Europese (Forsea 2020Forsea, A, Melanoma Epidemiology and Early Detection in Europe: Diversity and Disparities. (2020)). Mogelijke verklaringen voor deze noord-zuidgradiënt zijn verschillen in huidtype en blootstelling aan de zon tijdens zonvakanties. Als gevolg van meer continue blootstelling aan zonlicht is de huid van Zuid-Europeanen over het algemeen beter bestand tegen de schadelijke gevolgen van blootstelling aan zonlicht.

Verschillen in incidentie tussen Noord- en Zuid-Europa nemen af

De verschillen in incidentie tussen Noord- en Zuid-Europa nemen af. Dit komt doordat de incidentie bij de jongere leeftijdsgroepen in Noord-Europa de afgelopen jaren is gestabiliseerd en soms zelfs afgenomen. In Zuid- en Oost-Europa neemt de incidentie echter nog sterk toe. West-Europa lijkt de trend in Noord-Europa met enige vertraging te volgen (Barbaric et al. 2016Barbaric, J, Sekerija, M, Agius, D, Coza, D, Dimitrova, N, Demetriou, A, Diba, CSafaei, Eser, S, Gavric, Z, Primic-Zakelj, M, Zivkovic, S, Zvolsky, M, Bray, F, Coebergh, JWillem, Znaor, A, Disparities in melanoma incidence and mortality in South-Eastern Europe: Increasing incidence and divergent mortality patterns. Is progress around the corner? (2016); Coebergh et al. 2014Coebergh, J. W. W., Holterhues, C., Hollestein, L. M., Pukkala, E., Holleczek, B., Tryggvadóttir, L., Comber, HH., Bento, M. J., Diba, CS., Micallef, R., Primic-Žakelj, M., Izarzugaza, M. I., Perucha, J., Marcos-Gragera, R., Galceran, J., Ardanaz, E., Schaffar, R., Pring, A., de Vries, E, Nijsten, T, Arnold, M., Trends in incidence and predictions of cutaneous melanoma across Europe up to 2015. (2014); de Vries et al. 2003de Vries, E, Parkin, D. M., Coebergh, J. W. W., Bray, F.I., Changing epidemiology of malignant cutaneous melanoma in Europe 1953-1997: rising trends in incidence and mortality but recent stabilizations in western Europe and decreases in Scandinavia. (2003)).

Sterfte aan huidkanker in Nederland bovengemiddeld

De sterfte aan huidkanker (melanoom) in Nederland is hoog in vergelijking met andere EU Europese unie (Europese unie)-landen. Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen. Net als bij de incidentie Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief. (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.) is er bij de sterfte een duidelijke noord-zuidgradiënt (Forsea 2020Forsea, A, Melanoma Epidemiology and Early Detection in Europe: Diversity and Disparities. (2020)). Mogelijke verklaringen voor deze noord-zuidgradiënt zijn verschillen in huidtype en blootstelling aan de zon tijdens zonvakanties. Als gevolg van meer continue blootstelling aan zonlicht is de huid van Zuid-Europeanen over het algemeen beter bestand tegen de schadelijke gevolgen van blootstelling aan zonlicht. Er is geen verschil in sterfte tussen West- en Oost-Europese landen. De sterfte aan melanomen is de afgelopen decennia gestegen (ECIS, 2023). In Nederland is de sterfte na 2009 niet verder gestegen en de laatste jaren zelfs iets afgenomen (zie: Sterfte aan huidkanker en melanoom).

Overleving bij melanoom in Nederland goed

De relatieve vijfjaarsoverleving bij melanoom in Nederland is hoog in vergelijking met de meeste andere Europese landen. In de meeste Europese landen, ook in Nederland, ligt de vijfjaarsoverleving tussen de 80 en 95%, maar in de meeste Oost-Europese landen is de overleving minder dan 80%. De trend in de overleving is sinds het begin van het millennium over het algemeen stabiel in een aantal Europese landen waar de relatieve vijfjaarsoverleving al rond de 85 tot 90% lag voor patiënten die in de periode 2000-2004 zijn gediagnosticeerd met een melanoom. De overleving is met 5 tot 10% toegenomen in Denemarken, Estland, Letland, Litouwen, het Verenigd Koninkrijk, Kroatië, Portugal, Slovenië, Bulgarije, Tsjechië, Polen en België (Allemani et al. 2018Allemani, C, Matsuda, T, Di Carlo, V, Harewood, R, Matz, M, Nikšić, M, Bonaventure, A, Valkov, M, Johnson, C.J., Estève, J, Ogunbiyi, OJ., Silva, GAzevedo E, Chen, W, Eser, S, Engholm, G, Stiller, CA., Monnereau, A., Woods, RR., Visser, O, Lim, GHsiang, Aitken, J, Weir, HK., Coleman, M.P., CONCORD Working Group, Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. (2018)).

Nederlandse overleving goed door ontdekking in vroeg stadium

De relatief goede vijfjaarsoverleving in Nederland kan verklaard worden doordat Nederlanders vaak al in een vroeg stadium met verdachte plekjes naar de huisarts gaan. Een melanoom is dan nog vrij dun en kan verwijderd worden voordat er uitzaaiingen ontstaan. Mogelijk speelt hierbij de goede voorlichting over huidkanker een rol. Bij de Nederlandse bevolking zijn de risico's van zonnen en de kenmerken van huidkanker vrij goed bekend. In een aantal andere landen, met name in Oost- en Zuid-Europa is dit veel minder het geval. Melanomen zijn daar als ze worden ontdekt vaak dikker en daarmee is de kans op overleving slechter (Coebergh et al. 2004Coebergh, J. W. W., Boniol, MM., Doré, J. F., de Vries, E, EUROCARE Working Group, Lower incidence rates but thicker melanomas in Eastern Europe before 1992: a comparison with Western Europe. (2004); Forsea et al. 2012Forsea, A. M., Del Marmol, V., Bailey, E.E., Geller, A. C., de Vries, E, Melanoma incidence and mortality in Europe: new estimates, persistent disparities. (2012)).