Screening en vaccinatie

Voor aantal vormen van kanker georganiseerde preventie

Voor een aantal vormen van kanker is in Nederland sprake van georganiseerde preventie, in de vorm van vaccinatie en/of screening.

Bevolkingsonderzoek naar drie vormen van kanker

Voor drie vormen van kanker biedt de overheid een bevolkingsonderzoek aan: borst-, baarmoederhals- en dikkedarmkanker. Er is (nog) onvoldoende wetenschappelijke basis voor een bevolkingsonderzoek naar prostaatkanker. Hierbij komt dat de kosteneffectiviteit van screening en de kosten per gewonnen levensjaar voor deze vorm van kanker  nog onbekend zijn.

HPV-vaccinatie ter voorkoming van baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker is het zeldzame gevolg van een infectie met het Humaan Papillomavirus (HPV Humaan papilloma virus (Humaan papilloma virus)). Vanaf 2010 is vaccinatie tegen het virus (HPV-vaccinatie) bij meisjes van 12 jaar in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen. Het HPV-vaccin neutraliseert de infectie en gaat daardoor het ontstaan van voorstadia van baarmoederhalskanker tegen en kan zo baarmoederhalskanker voorkomen. Hiermee is, naast vroege opsporing en vroege behandeling, sprake van primaire preventie van baarmoederhalskanker in Nederland.


Aanbevelingen voor de preventie van kanker

Onderzoek naar voeding, leefstijl en kanker gebundeld in rapport

In 2018 heeft het Wereld Kanker Onderzoek Fonds samen met het internationale World Cancer Research Fund-netwerk het rapport Diet, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective uitgebracht. Dit rapport bundelt meer dan 10 jaar onderzoek naar voeding, voedingspatroon, lichaamsbeweging, lichaamsgewicht, leefstijl en kanker (Wereld Kanker Onderzoek Fonds), 2018). Het bouwt voort op twee eerdere rapporten uit 1997 en 2007 en geeft de laatste stand van de wetenschap weer.

Experts uit de hele wereld werken samen in het Continuous Update Project

Het Continuous Update Project (CUP) is een langlopend onderzoeksproject waarbij internationale experts wereldwijde bevindingen van onderzoek naar de relatie tussen voeding, lichaamsbeweging, lichaamsgewicht en kanker doorlopend verzamelen, analyseren en beoordelen. In totaal gaat het om onderzoek naar 17 van de meest voorkomende kankersoorten en gegevens van 51 miljoen mensen.

Nieuwe aanbevelingen voor de preventie van kanker

Het rapport geeft nieuwe aanbevelingen voor de preventie van kanker. Deze aanbevelingen zijn richtlijnen voor gezonde voeding en leefstijl en zijn door het panel van experts opgesteld. Er zijn geen garanties tegen kanker, maar het opvolgen van deze aanbevelingen kan de kans op kanker verkleinen.


  • A.M. Gommer (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
  • E.A. van der Wilk, red. (RIVM)