Nederlanders geven fysieke voorzieningen in buurt een ruim voldoende

Met 'aantrekkelijke openbare ruimte' wordt een goed onderhouden omgeving zonder afval of kapotte toestellen, bedoeld. Ook straatverlichting speelt hierbij een rol (Kruize et al. 2022Kruize, H., Arrahmani, F., Savelkoul, M., Factsheet: Invloed van de fysieke leefomgeving op gezond gedrag, Bilthoven (2022)). Gemiddeld geven Nederlanders van 15 jaar en ouder de fysieke voorzieningen in de woonbuurt een score van 6,5 op een schaal van 0 tot 10. Mannen en jongeren geven een iets hoger cijfer dan vrouwen en ouderen. Over de periode 2008–2021 is het oordeel over de fysieke voorzieningen in de buurt stabiel gebleven (Akkermans et al. 2022Akkermans, M., Kloosterman, R., Moons, E., Reep, C., Tummers-van der Aa, M., Hoofdstuk 2. Leefbaarheid en overlast in woonbuurt. In: Veiligheidsmonitor 2021. (2022)). De score voor 'fysieke voorzieningen' is samengesteld op basis van de antwoorden van de respondenten op vijf vragen over de fysieke voorzieningen in de woonbuurt. Hoe hoger de score op deze schaal, hoe hoger de tevredenheid. Het gaat om de volgende items:

• Het onderhoud van de stoepen, straten en pleintjes in de buurt
• Het onderhoud van plantsoenen en parken in de buurt
• De straatverlichting in de buurt
• De speelplekken voor kinderen in de buurt
• De voorzieningen voor jongeren in de buurt, bijv. sportveldjes of buurthuis.

Nederlanders minst tevreden met voorzieningen voor jongeren

Het minst tevreden zijn Nederlanders met voorzieningen voor jongeren. Net iets minder dan de helft is hier (heel) tevreden over. Ongeveer 60% is (heel) tevreden met het onderhoud van bijvoorbeeld stoepen, straten en parken en eveneens 60% is (heel) tevreden met de speelplekken voor kinderen. Het meest tevreden zijn Nederlanders met de straatverlichting. Ruim 80% is hier (heel) tevreden over (Akkermans et al. 2022Akkermans, M., Kloosterman, R., Moons, E., Reep, C., Tummers-van der Aa, M., Hoofdstuk 2. Leefbaarheid en overlast in woonbuurt. In: Veiligheidsmonitor 2021. (2022)).

Omgeving wordt steeds beweegvriendelijker

In 2022 scoort Nederland gemiddeld 65 op een schaal van 0 tot en met 100 op de kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving. Deze kernindicator laat zien hoe de fysieke omgeving in de openbare ruimte scoort op de mogelijkheid voor mensen om te sporten en te bewegen (Bron: Beweegvriendelijke omgeving | Sport en bewegen in cijfers). Naar verwachting zal de omgeving in de toekomst steeds beweegvriendelijker worden (Bron: Toekomstverkenning Beweegvriendelijke omgeving | Sport en bewegen in cijfers).

De kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving is onderdeel van Kernindicatoren Sport en Bewegen. Deze zijn in 2014 benoemd door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om de stand van zaken op het terrein van Sport en Bewegen duurzaam in de tijd te kunnen volgen. De kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving is opgebouwd uit 4 deelindicatoren die elementen bevatten die bewegen stimuleren (zie Gezondheidsgevolgen).   

• Sportaccommodaties (diversiteit en nabijheid voetbalvelden, hockeyvelden, tennisbanen, sporthallen, fitnessvoorzieningen en zwembaden)
• Sport- en speelplekken (nabijheid sport- en speelplekken in de openbare ruimte)
• Recreatief groen en blauw (nabijheid en oppervlakte parken, water geschikt voor recreatief gebruik)
• Nabijheid van voorzieningen (o.a. gemiddelde afstand tot supermarkt en school)

Voor de kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving en de 4 deelindicatoren per buurt, wijk en gemeente, zie:

• Beweegvriendelijke omgeving | Buurtatlas
• Sportaccomodaties | Buurtatlas
• Sport- en speelplekken | Buurtatlas
• Recreatief groen blauw | Buurtatlas
• Nabijheid van voorzieningen | Buurtatlas

83% Nederlanders is tevreden met sport- en beweegaanbod in buurt

In 2022 was 83% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder (zeer) tevreden met de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in hun buurt. Dit komt overeen met het beeld voor eerdere meetjaren (Bron: Tevredenheid sport- en beweegaanbod | Sport en bewegen in cijfers). De  Sport Toekomstverkenning concludeert echter dat de tevredenheid met het sport- en beweegaanbod tot 2030 iets zal dalen (Bron: Toekomstverkenning Tevredenheid sport- en beweegaanbod | Sport en bewegen in cijfers). Dit komt doordat het tijd kost om aanbod aan te passen aan de veranderende vraag die ontstaat door vergrijzing, toename niet-westerse migranten en individualisering. Door individualisering bijvoorbeeld, heeft de Nederlander in de toekomst mogelijk liever een verlichte hardlooproute in de buurt dan een voetbalclub.

Gezondheidsgevolgen

Inrichting fysieke leefomgeving kan gezond gedrag stimuleren

De inrichting van de fysieke leefomgeving kan gezond gedrag stimuleren en zo gezondheidsbevorderend werken. De fysieke leefomgeving kan bijvoorbeeld bewoners stimuleren tot een gezonde leefstijl, zoals bewegen, spelen en sporten. Ook kan de fysieke leefomgeving een rol spelen bij het bevorderen van sociale contacten en ontspanning (Kruize et al. 2022Kruize, H., Arrahmani, F., Savelkoul, M., Factsheet: Invloed van de fysieke leefomgeving op gezond gedrag, Bilthoven (2022)). In de tabel staan elementen in de fysieke leefomgeving die volgens geïnterviewde wijkprofessionals en -bewoners samenhangen met gezond gedrag. Om gezond gedrag te stimuleren moeten de elementen volgens de geïnterviewden aan randvoorwaarden voldoen, zoals nabijheid, diversiteit, kwaliteit, onderhoud en passend bij de bewoners. De geïnterviewden gaven ook aan dat de elementen in de tabel en de randvoorwaarden alleen niet voldoende zijn om gezond gedrag te beïnvloeden; ook activiteiten voor bewoners, educatie, samenwerking tussen wijkprofessionals en bewonersbetrokkenheid en -participatie zijn van cruciaal belang voor het beïnvloeden van gezond gedrag (Kruize et al. 2022Kruize, H., Arrahmani, F., Savelkoul, M., Factsheet: Invloed van de fysieke leefomgeving op gezond gedrag, Bilthoven (2022)).

Fysieke omgeving ook direct van invloed op gezondheid

De fysieke (leef)omgeving heeft niet alleen via gedrag invloed op de gezondheid, maar kan de gezondheid ook direct beïnvloeden.  Voor meer informatie over de directe invloed van de leefomgeving op gezondheid zie:

• Gezondheidsgevolgen groen
• Gezondheidsgevolgen binnenmilieu
• Gezondheidsgevolgen geluid
• Gezondheidsgevolgen luchtverontreiniging 
• Gezondheidsgevolgen straling 

Tabel: Elementen in de fysieke omgeving die samenhangen met gezond gedrag

Bron: Kruize et al. 2022Kruize, H., Arrahmani, F., Savelkoul, M., Factsheet: Invloed van de fysieke leefomgeving op gezond gedrag, Bilthoven (2022)

• Het gaat hier om elementen in de fysieke leefomgeving die volgens geïnterviewde wijkprofessionals en -bewoners samenhangen met gezond gedrag.
• De referenties in de tabel geven de ondersteuning uit de wetenschappelijke literatuur weer voor wat de geïnterviewde wijkprofessionals en bewoners aangaven.