Vaccinaties | Samenvatting | Volksgezondheid en Zorg

Wijzigingsdatum 19-06-2025

Informed consent

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) ontvangt sinds 1 januari 2022 de gegevens van een deel van de vaccinaties anoniem. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om hun gegevens met het RIVM te delen. Anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad. Dat komt doordat de informatie die nodig is om de vaccinatiegraad te bepalen dan niet bekend is. Bijvoorbeeld in welk jaar het gevaccineerde kind is geboren. De geregistreerde vaccinatiegraad is daarom lager dan de werkelijke vaccinatiegraad. Daarnaast werden de cijfers voor de DKTP Difterie, kinkhoest, tetanus, polio (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)-Hib Haemophilus influenza type b (Haemophilus influenza type b)-HepB-vaccinatiegraad bij zuigelingen tijdelijk (verslagjaar 2023-2024) ook negatief beïnvloed door het deels ontbreken van de DKTP-schema-indicatie.

Interpretatie regionale verschillen

Het is belangrijk voorzichtig te zijn bij de interpretatie van verschillen tussen regio’s of gemeenten en verschillen tussen jaren binnen eenzelfde regio of gemeente. Dit kunnen daadwerkelijke verschillen zijn maar ze kunnen ook deels veroorzaakt worden door de mate waarin op regionaal niveau informed consent wordt geregistreerd en de DKTP-schema-indicatie werd doorgegeven. De mate van informed consent is niet alleen afhankelijk van de bereidheid van gevaccineerden en/of de ouder(s) om toestemming te geven voor gegevensuitwisseling maar ook van de inspanning van de betreffende JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg)-organisatie(s) om toestemming te verkrijgen en verschilt ook per vaccinsoort.

Ontwikkeling vaccinatiegraad

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) kan sinds enkele jaren niet meer de precieze vaccinatiegraad geven. Dat komt doordat het sinds 2022 een deel van de vaccinaties anoniem ontvangt. Deze kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad omdat informatie die daarvoor nodig is, zoals het geboortejaar, niet bekend is. De geregistreerde vaccinatiegraad is daarom iets lager dan de werkelijke. Het RIVM neemt de anonieme vaccinaties zo goed als mogelijk mee om de werkelijke vaccinatiegraad te bepalen. Soms spreekt dat beeld de cijfers van de geregistreerde vaccinatiegraad tegen. Zo was het aandeel geregistreerde vaccinaties de laatste jaren groter dan in 2022, maar dat betekent niet automatisch dat de vaccinatiegraad hoger is.

Het lijkt erop dat de werkelijke vaccinatiegraad bij zuigelingen en kleuters iets is afgenomen ten opzichte van het jaar ervoor. De HPV Humaan papilloma virus (Humaan papilloma virus)-vaccinatiegraad is duidelijk gestegen, voor jongens nog meer dan voor meisjes. Ook lijken iets meer zwangeren zich te laten vaccineren tegen kinkhoest en griep. Voor de overige vaccinaties lijkt de vaccinatiegraad ongeveer hetzelfde te zijn gebleven.

Geen wettelijke vaccinatieplicht

Binnen het Rijksvaccinatieprogramma (RVP Rijksvaccinatieprogramma (Rijksvaccinatieprogramma)) krijgen kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar inentingen tegen dertien infectieziekten aangeboden: rotavirusinfectie, difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP Difterie, kinkhoest, tetanus, polio (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)), bof, mazelen, rodehond (BMR Bof, mazelen, rodehond (Bof, mazelen, rodehond)), infectie met Haemophilus influenzae type b (Hib Haemophilus influenza type b (Haemophilus influenza type b) b), hepatitis B (HepB), meningokokkenziekte (MenACWY), pneumokokkenziekte (Pneu) en een aanhoudende infectie met het humaan papillomavirus (HPV) dat verschillende soorten kanker kan veroorzaken. In Nederland wordt met vrijwillige vaccinatie een hoge vaccinatiegraad bereikt. Vaccinatie vindt meestal plaats op het consultatiebureau voor zuigelingen en peuters.

Tabel 1: Vaccinatiegraad (%) zuigelingen naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).

Zuigelingen
Cohort	DKTP	Hib	HepB^b	Pneu	BMR	MenC/MenACWY	Volledig^c
2005	94,5	95,1	17,9		96,0	95,9
2006	95,2	95,9	18,6	94,4^a	96,2	96,0
2007	95,0	95,6	19,3	94,4	96,2	96,1
2008	95,4	96,0	19,4	94,8	95,9	95,9
2009	95,4	96,0	19,5	94,8	95,9	95,9
2010	95,5	96,1	19,7	95,1	96,1	96,0
2011	95,4	95,9	51,4	95,0	96,0	95,8
2012	94,8	95,4	94,5	94,4	95,5	95,3
2013	94,2	94,9	93,8	93,8	94,8	94,6
2014	93,5	94,2	93,1	93,6	93,8	93,5	91,2
2015	92,6	93,4	92,2	92,8	92,9	92,6	90,2
2016	92,4	93,1	92,0	92,6	92,9	92,6	90,2
2017	92,6	93,5	92,3	93,0	93,6	93,2	90,8
2018	93,1	93,8	93,0	93,3	93,6	93,3	91,3
2018							(90,1)^d
2019	92,2	92,9	92,2	92,5	92,3	92,0	90,1
2019	(92,7)^e,*	(93,3)^e,*	(92,7)^e,*	(92,6)^e,*	(92,7)^e,*	(92,8)^e,*	(90,6)^e,*
2020	87,3^*	89,0^*	87,6^*	90,0^*	88,8^*	88,3^*	83,6^*
2020	(88,0)^f,*	(89,6)^f,*	(88,2)^f,*	(90,0)^f,*	(89,4)^f,*	(89,4)^f,*	(84,2)^f,*
2021	85,4^*	87,2^*	85,7^*	87,8^*	88,3^*	88,0^*	83,1^*
2021	(86,1)^g,*	(87,8)^g,*	(86,3)^g,*	(87,9)^g,*	(88,8)^g,*	(88,9)^g,*	(83,7)^g,*
2022	87,9^*	88,6^*	87,9^*	87,8^*	88,1^*	87,7^*	85,4^*
2022	(88,5)^h,*	(89,2)^h,*	(88,5)^h,*	(87,8)^h,*	(88,8)^h,*	(88,7)^h,*	(86,0)^h,*

^aAlleen voor zuigelingen geboren op of na 1 april 2006.
^b Percentage van het totale cohort. In 2011 is universele hepatitis B-vaccinatie ingevoerd; voorheen werden risicogroepen gevaccineerd.
^c Kerncijfer volledige deelname zuigelingen: alle aangeboden vaccinaties volgens RVP-schema ontvangen voor het bereiken van de 2-jarige leeftijd.
^d Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 2 maart 2021.
^e Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022.
^f Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023.
^g Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 5 maart 2024.
^hTussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 4 maart 2025.
^* het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage werkelijke vaccinatiegraad). Het effect was voor cohort 2019-2020 nog beperkt, omdat het kinderen betrof die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten. De cijfers voor DKTP-Hib-HepB werden voor zuigelingen geboren vanaf augustus 2020 t/m december 2021 ook negatief beïnvloed als de JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg)-indicatie voor het te volgen DKTP-schema ontbrak en de vaccinatietoestand daardoor mogelijk te strikt werd beoordeeld.

Tabel 2: vaccinatiegraad (%) kleuters, schoolkinderen en adolescenten naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).

	Kleuters (5 jaar)			Schoolkinderen (10 jaar)		Adolescente meisjes (14/11 jaar)^c	Adolescente jongens (11 jaar)	Adolescenten (15 jaar)
Cohort	D(K)TP			DTP Difterie, Tetanus en Poliomyelitis (Difterie, Tetanus en Poliomyelitis)	BMR^c	HPV	HPV	MenACWY
	revac	basis^a	totaal^b
2005	92,0	2,6	94,7	92,0	92,0	53,0
2006	92,3	2,1	94,4	90,8	90,9	63,1		84,3
2006						(68,0)^d		(85,3)^e,*
2007	92,3	2,4	94,7	90,0	90,1	47,6		80,3^*
2007						(66,4)^e,*		(81,3)^f,*
2008	92,0	2,4	94,4	89,5	89,5	58,5^*		66,1^*
2008						(63,6)^f,*		(68,6)^{g gram (gram),*}
2009	91,9	2,4	94,1	89,7	89,7			69,0^*
2009								(70,7)^h,*
2010	91,5	2,1	93,7	88,9	89,0
2010				(91,9)^d	(91,9)^d
2011	91,1	2,1	93,2	86,3	86,4
2011				(89,7)^e,*	(89,7)^e,*
2012	90,4	2,3	92,7	82,5^*	82,7^*	51,8^*	45,5^*
2012				(85,0)^f,*	(85,1)^f,*	(60,1)^g,*	(54,1)^g,*
2013	90,3	2,2	92,5	78,2^*	78,5^*	57,5^*	53,7^*
2013				(81,1)^g,*	(81,2)^g,*	(62,9)^h,*	(59,3)^h,*
2014	89,9	2,4	92,2	78,2^*	79,0^*
2014				(80,6)^h,*	(81,2)^h,*
2015	89,4	2,6	92,0
2016	88,5	2,3	90,8
2016	(89,0)^e,*		(91,2)^e,*
2017	86,6^*	2,1^*	88,7^*
2017	(87,1)^f,*		(89,1)^f,*
2018	80,1^*	1,8^*	82,0^*
2018	(80,6)^g,*		(82,4)^g,*
2019	78,4^*	1,8^*	80,2^*
2019	(78,9)^h,*		(80,6)^h,*

^aKinderen die basisimmuniteit pas bereiken op de leeftijd van 2 tot 5 jaar en daarom niet in aanmerking komen voor revaccinatie (= revac).
^b Voldoende beschermd (= som gerevaccineerd + basisimmuun 2 tot 5 jaar).
^c Vanaf cohort 2012 op 11 in plaats van 14 jaar vanwege verlaging vaccinatieleeftijd.
^d Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 2 maart 2021.
^e Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022.
^f Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023.
^g Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 5 maart 2024.
^h Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 4 maart 2025.
^* het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage werkelijke vaccinatiegraad). Het effect was voor cohort 2016-2017 (kleuters), 2011-2012 (schoolkinderen), cohort 2007-2008 (HPV) en cohort 2006-2007 (MenACWY) nog beperkt, omdat het kinderen betrof die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.

Informed consent

Interpretatie regionale verschillen

E.A. van Lier (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
M.R Holwerda (RIVM)
H. Giesbers, red. (RIVM)

Interpretatie van de vaccinatiecijfers Meer informatie

Informed consent

Interpretatie regionale verschillen

Ontwikkeling vaccinatiegraad

Geen wettelijke vaccinatieplicht

Tabel 1: Vaccinatiegraad (%) zuigelingen naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).

Tabel 2: vaccinatiegraad (%) kleuters, schoolkinderen en adolescenten naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).

Informed consent

Interpretatie regionale verschillen

Meer informatie Weergeven

Experts en redactie Aan deze pagina werkten mee

Deel deze pagina