Vaccinatiegraad afgenomen
De vaccinatiegraad is lager dan vorig jaar. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) maakt zich zorgen om deze daling. Een hoge vaccinatiegraad is belangrijk om mensen tegen ernstige ziekten te kunnen blijven beschermen en om uitbraken van deze ziekten te voorkomen. Het RIVM vindt het daarom belangrijk dat alle betrokken partijen uitzoeken welke maatregelen mogelijk zijn om de vaccinatiegraad zo hoog mogelijk te krijgen.
Het RIVM weet niet precies hoeveel lager de vaccinatiegraad is. Dat komt doordat het sinds 1 januari 2022 de gegevens van een deel van de vaccinaties anoniem ontvangt. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om hun gegevens met het RIVM te delen. Anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad, waardoor deze lager wordt gerapporteerd dan hij daadwerkelijk is. Het aantal vaccinaties dat niet kan worden meegeteld, is nu nog vrij klein. Een groot deel van de kinderen heeft namelijk al vóór 2022 de RVP (Rijksvaccinatieprogramma)-vaccinaties gehad.
Geen wettelijke vaccinatieplicht
Binnen het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) krijgen kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar inentingen tegen twaalf infectieziekten aangeboden: difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)), bof, mazelen, rodehond (BMR (Bof, mazelen, rodehond)), infectie met Haemophilus influenzae type b (Hib (Haemophilus influenza type b)), hepatitis B (HepB), meningokokkenziekte (MenACWY), pneumokokkenziekte (Pneu) en baarmoederhalskanker veroorzaakt door humaan papillomavirus (HPV (Humaan papilloma virus)). In Nederland wordt met vrijwillige vaccinatie een hoge vaccinatiegraad bereikt. Vaccinatie vindt meestal plaats op het consultatiebureau voor zuigelingen en peuters.
Tabel 1: Vaccinatiegraad (%) zuigelingen naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).
| Zuigelingen | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cohort | DKTP | Hib | HepBd | Pneu | BMR | MenC/ MenACWY | Volledig e |
| 1995 | 95,9 | 95,9 | 96,1 | ||||
| 1996 | 95,9 | 96,1 | 95,8 | ||||
| 1997 | 95,6 | 95,7 | 95,6 | ||||
| 1998 | 95,3 | 95,5 | 95,6 | ||||
| 1999 | 95,2 | 95,3 | 95,4 | ||||
| 2000 | 95,1 | 95,3 | 95,2 | ||||
| 2001 | 95,3 | 95,5 | 95,8 | 56,2a | |||
| 2002 | 95,8 |
96,0 |
96,3 | 95,5 | |||
| 2003 | 94,3b | 95,4b | 15,2 | 95,4b | 94,8b | ||
| 2004 | 94,0 | 95,0 | 17,1 | 95,9 | 95,6 | ||
| 2005 | 94,5 | 95,1 | 17,9 | 96,0 | 95,9 | ||
| 2006 | 95,2 | 95,9 | 18,6 | 94,4c | 96,2 | 96,0 | |
| 2007 | 95,0 | 95,6 | 19,3 | 94,4 | 96,2 | 96,1 | |
| 2008 | 95,4 | 96,0 | 19,4 | 94,8 | 95,9 | 95,9 | |
| 2009 | 95,4 | 96,0 | 19,5 | 94,8 | 95,9 | 95,9 | |
| 2010 | 95,5 | 96,1 | 19,7 | 95,1 | 96,1 | 96,0 | |
| 2011 | 95,4 | 95,9 | 51,4 | 95,0 | 96,0 | 95,8 | |
| 2012 | 94,8 | 95,4 | 94,5 | 94,4 | 95,5 | 95,3 | |
| 2013 | 94,2 | 94,9 | 93,8 | 93,8 | 94,8 | 94,6 | |
| 2014 | 93,5 | 94,2 | 93,1 | 93,6 | 93,8 | 93,5 | 91,2 |
| 2015 | 92,6 | 93,4 | 92,2 | 92,8 | 92,9 | 92,6 | 90,2 |
| 2016 | 92,4 | 93,1 | 92,0 | 92,6 | 92,9 | 92,6 | 90,2 |
| 2017 | 92,6 | 93,5 | 92,3 | 93,0 | 93,6 | 93,2 | 90,8 |
| 2018 | 93,1 | 93,8 | 93,0 | 93,3 | 93,6 | 93,3 | 91,3 |
| 2019f | 92,7 | 93,3 | 92,7 | 92,6 | 92,7 | 92,8 | 90,6 |
| 2020g (gram) | 88,0 | 89,6 | 88,2 | 90,0 | 89,4 | 89,4 | 84,2 |
a Alleen zuigelingen geboren na 1 juni 2001 kwamen in aanmerking, omgerekend betekent dit een landelijk percentage van 96,3%.
b Vanaf cohort 2003 wordt gerapporteerd op basis van het nieuwe informatiesysteem en de vaccinatietoestand op individuele leeftijd.
c Alleen voor zuigelingen geboren op of na 1 april 2006.
d Percentage van het totale cohort. In 2011 is universele hepatitis B vaccinatie ingevoerd; voorheen werden risicogroepen gevaccineerd.
e Kerncijfer volledige deelname zuigelingen: alle vaccinaties volgens RVP-schema ontvangen voor het bereiken van de 2-jarige leeftijd.
f Zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022. Het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage daadwerkelijke vaccinatiegraad). Het effect is nog beperkt, omdat het gaat over kinderen die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.
g Zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023. Het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage daadwerkelijke vaccinatiegraad). Het effect is nog beperkt, omdat het gaat over kinderen die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.
Tabel 2: vaccinatiegraad (%) kleuters, schoolkinderen en adolescenten naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).
| Kleuters (5 jaar) |
Schoolkinderen (10 jaar) |
Adolescente meisjes (14 jaar) | Adolescenten (15 jaar) | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| D(K)TP | aK (acellulair kinkhoestvaccin) | DTP (Difterie, tetanus, pertussis) | BMRc | HPV | MenACWY | |||
| Cohort | revac | basisa | totaalb | |||||
| 1995 | 94,5 | 93,0d | 92,9d | |||||
| 1996 | 94,4 | 92,5 | 92,5 | |||||
| 1997 | 94,4 | 92,6 | 92,5 | 56,0 | ||||
| 1998 | 95,1 | 92,1 | 93,5 | 93,0 | 58,1 | |||
| 1999 | 95,2 | 93,0 | 93,4 | 93,1 | 58,9 | |||
| 2000 | 92,5d | 1,4d | 93,9d | 89,3d | 92,2 | 92,1 | 61,0 | |
| 2001 | 92,1 | 1,6 | 93,7 | 90,8 | 93,0 | 92,6 | 61,0 | |
| 2002 | 91,5 | 1,6 | 93,1 | 91,0 | 93,1 | 92,9 | 53,4 | |
| 2003 | 91,9 | 2,0 | 93,9 | Xe | 92,7 | 92,4 | 45,5 | |
| 2004 | 91,7 | 2,6 | 94,3 | 92,7 | 92,7 | 45,5 | ||
| 2005 | 92,0 | 2,6 | 94,7 | 92,0 | 92,0 | 53,0 | ||
| 2006 | 92,3 | 2,1 | 94,4 | 90,8 | 90,9 | 63,1 | 84,3f | |
| 2007 | 92,3 | 2,4 | 94,7 | 90,0 | 90,1 | 66,4f | 81,3g | |
| 2008 | 92,0 | 2,4 | 94,4 | 89,5 | 89,5 | 63,6g | ||
| 2009 | 91,9 | 2,4 | 94,1 | 89,7 | 89,7 | |||
| 2010 | 91,5 | 2,1 | 93,7 | 88,9 | 89,0 | |||
| 2011 | 91,1 | 2,1 | 93,2 | 89,7f | 89,7f | |||
| 2012 | 90,4 | 2,3 | 92,7 | 85,0g | 85,1g | |||
| 2013 | 90,3 | 2,2 | 92,5 | |||||
| 2014 | 89,9 | 2,4 | 92,2 | |||||
| 2015 | 89,4 | 2,6 | 92,0 | |||||
| 2016 | 89,0f | 2,3 | 91,2f | |||||
| 2017 | 87,1g | 2,1 | 89,1g | |||||
a Kinderen die basisimmuniteit pas bereiken op de leeftijd van 2-5 jaar en daarom niet in aanmerking komen voor revaccinatie (=revac).
b Voldoende beschermd (=som gerevaccineerd + basisimmuun 2-5 jaar).
c Vanaf cohort 1995 wordt over de tweede BMR-vaccinatie gerapporteerd.
d Vanaf cohort 2000 voor kleuters en cohort 1995 voor schoolkinderen wordt gerapporteerd op basis van het nieuwe informatiesysteem en de vaccinatietoestand op individuele leeftijd.
e Sinds 1 september 2006 wordt bij kleuters uitsluitend een combinatievaccin DaKTP gebruikt en wordt geen losse aK meer gegeven.
f Zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022. Het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage daadwerkelijke vaccinatiegraad). Het effect is nog beperkt, omdat het gaat over kinderen die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.
g Zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023. Het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage daadwerkelijke vaccinatiegraad). Het effect is nog beperkt, omdat het gaat over kinderen die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.
Informed consent
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) ontvangt sinds 1 januari 2022 de gegevens van een deel van de vaccinaties anoniem. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om hun gegevens met het RIVM te delen. Anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad, waardoor deze lager wordt gerapporteerd dan hij daadwerkelijk is. Het aantal vaccinaties dat niet kan worden meegeteld, is nu nog vrij klein doordat kinderen grotendeels al vóór 2022 voor de RVP (Rijksvaccinatieprogramma)-vaccinaties zijn uitgenodigd.
Het is belangrijk voorzichtig te zijn bij de interpretatie van verschillen tussen regio’s of gemeenten en verschillen tussen jaren binnen eenzelfde regio of gemeente. Dit kunnen daadwerkelijke verschillen zijn maar ze kunnen ook deels veroorzaakt worden door de mate waarin op regionaal niveau informed consent wordt geregistreerd. De mate van informed consent is niet alleen afhankelijk van de bereidheid van gevaccineerden en/of de ouder(s) om toestemming te geven voor gegevensuitwisseling maar ook van de inspanning van de betreffende JGZ (Jeugdgezondheidszorg)-organisatie(s) om toestemming te verkrijgen en verschilt ook per vaccinsoort.
- E.A. van Lier (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- H. Giesbers, red. (RIVM)