Wijzigingsdatum 04-03-2024

Difterie is een bacteriële infectie

Difterie wordt veroorzaakt door een bacterie die zich gemakkelijk vermeerdert. Besmetting treedt op in de neus, keel of het strottenhoofd (respiratoire difterie) of op de huid (cutane difterie). De bacterie kan, indien hij besmet wordt door een bacteriofaag, een krachtige gifstof produceren die de weefsels beschadigt, vooral van de luchtwegen en huid, maar ook van het hart, het zenuwstelsel en de nierbuisjes. Niet-toxigene difterie kan lokale ziekteverschijnselen veroorzaken maar geeft zelden afwijkingen op afstand. Besmetting treedt op door hoesten of door contact met opgehoest materiaal of vocht van een besmette wond. Ook via besmette ongepasteuriseerde melk, dieren (bekendste reservoir runderen) of besmet voedsel kan men de ziekte oplopen. Tussen besmetting en uitbreken van de ziekte zit doorgaans 2 tot 5 dagen. Vroeger kwam het regelmatig voor dat mensen de bacterie bij zich droegen zonder hiervan verschijnselen te hebben. Door de grootschalige vaccinatie tegen difterie komt dat tegenwoordig bijna niet meer voor.

Aantal meldingen van difterie

Sla de grafiek Aantal meldingen van difterie 1950-2022 over en ga naar de datatabel

Bron: Pluijmaekers & de Melker 2023Pluijmaekers, A.J.M., de Melker, H.E., The National Immunisation Programme in the Netherlands Surveillance and developments in 2022-2023, Bilthoven (2023); Osiris; 

Difterie komt tegenwoordig in Nederland weinig voor

Voor invoering van vaccinatie in Nederland (in 1952/1953) tegen difterie werden jaarlijks zo’n 2.000-4.500 difteriegevallen geregistreerd. In de oorlogsjaren en vlak daarna werden uitschieters tot enkele tienduizenden gezien (Burgmeijer & Bolscher 2002Burgmeijer, R. J. F., Bolscher, D. J. A., Vaccinaties bij kinderen, Assen (2002)). Sinds 1960 komt difterie in Nederland nauwelijks nog voor. In de periode 2000-2022 werd 25 keer melding gedaan van een patiënt met toxigene difterie, waarvan 21 patiënten met cutane difterie, 2 patiënten met respiratoire difterie en 2 patiënten met beide vormen. Het aantal meldingen varieerde tussen de 0 en 7 per jaar. Het aantal ziekenhuisopnamen ten gevolge van difterie varieerde tussen 2000 en 2021 tussen de 0 en 4 per jaar (Pluijmaekers & de Melker 2023Pluijmaekers, A.J.M., de Melker, H.E., The National Immunisation Programme in the Netherlands Surveillance and developments in 2022-2023, Bilthoven (2023)).

Aantal sterfgevallen door difterie

Sla de grafiek Aantal sterfgevallen door difterie 1950-2022 over en ga naar de datatabel
  • 2022 zijn voorlopige cijfers
  • ICD-10 International Classification of Diseases, tenth revision (International Classification of Diseases, tenth revision)-codes B26.0-B26.3, B26.8, B26.9 (WHO-classificaties)
  • De sterftecijfers vanaf 2013 zijn minder goed vergelijkbaar met eerdere jaren, omdat het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) is overgestapt van handmatig naar automatisch coderen (zie Verantwoording)

Geen sterfte meer door difterie in Nederland

Tot de Tweede Wereldoorlog was difterie een belangrijke doodsoorzaak bij kinderen. Vroeger overleed 5 tot 10% van alle difteriepatiënten. Dit betekent ongeveer 100-400 sterfgevallen per jaar. In de periode 1996-2022 waren er geen sterftegevallen door difterie.

  • D.L. van Meijeren (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
  • H. Giesbers, red. (RIVM)